VS willen uit verdrag Open Skies stappen, Russen spreken van ‘klap voor Europese veiligheid’

Volgens enkele regeringsfunctionarissen wil Washington uit het verdrag stappen, omdat Rusland zich niet aan de voorwaarden houdt én omdat de tijdens de observatievluchten verzamelde beelden snel en tegen lagere kosten kunnen worden verkregen bij Amerikaanse of commerciële satellieten. Het vertrek moet de komende zes maanden gestalte krijgen, afhankelijk van de opzegvoorwaarden in het verdrag. 

Het besluit om uit het verdrag te stappen komt na een onderzoek van een half jaar, aldus de functionarissen. De VS constateerden dat Rusland diverse keren vluchten van Amerikaanse toestellen had geweigerd in strijd met de overeenkomst. Het is daarom niet meer ‘in het belang van Amerika’ om er lid van te zijn.

De Verenigde Staten zullen Rusland morgen informeren over hun plan om zich terug te trekken uit het Open Skies-verdrag, melden Amerikaanse media. Moskou heeft nog geen officiële kennisgeving van Washington ontvangen over zijn besluit uit het Open Skies-verdrag te stappen. 

Rusland zelf reageerde donderdag ook op het plan van de VS om uit het verdrag te stappen. Aleksandr Groesjko, de vice-minister van Buitenlandse Zaken, zei dat het besluit “een klap zal zijn voor de Europese veiligheid”. “De terugtrekking van de VS uit dit verdrag zal niet alleen een klap betekenen voor het fundament van de Europese veiligheid, maar ook voor de veiligheidsbelangen van Amerikaanse bondgenoten.”

Het hoofd van de afdeling Non-proliferatie en wapenbeheersing bij het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken noemt het ‘zeer betreurenswaardig’als de VS daadwerkelijk uit het Open Skies-verdrag stapt. ,,Dit verdrag is cruciaal in termen van het garanderen van voorspelbaarheid en wederzijds vertrouwen in Europa en op grotere schaal’’, verklaarde Vladimir Ermakov tegenover het Russische persbureau Sputnik International.

Aan de andere kant verbaast de stap van de VS hem niet. ,,Zo’n besluit past in het algemene beleid van de huidige Amerikaanse regering die tot doel heeft alle overeenkomsten inzake wapenbeheersing te laten ontsporen’’, aldus Ermakov.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken betreurt het voornemen van de Amerikaanse regering eveneens. “Het Open Skies-verdrag is een belangrijk onderdeel van de Europese wapenbeheersingsarchitectuur. Het draagt bij aan de veiligheid en vrede op praktisch het hele noordelijk halfrond’’, zegt Heiko Maas in een verklaring op Twitter. Hij bevestigt dat er de afgelopen jaren aan Russische zijde problemen waren bij de uitvoering van het verdrag. “Ik heb dit met mijn collega’s uit Frankrijk, Polen en het Verenigd Koninkrijk herhaaldelijk duidelijk gemaakt aan de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Mike Pompeo. Die uitvoeringsproblemen rechtvaardigen terugtrekking uit het verdrag naar onze mening niet.’’   

Maas zegt intensief te zullen samenwerken met zijn Europese collega's om de Amerikaanse regering haar besluit te laten heroverwegen. Dat besluit wordt volgens hem over zes maanden van kracht. “We zullen er alles aan doen om het verdrag te behouden en roepen Rusland op terug te keren naar de volledige uitvoering ervan.”

Het Open Skies-verdrag trad in 2002 in werking en werd gesloten tussen de NAVO en de landen van het voormalige Warschau-pact. Het openstellen van de luchtruimen voor het uitvoeren van ongewapende observatievluchten boven elkaars territorium, moet het vertrouwen bevorderen en conflicten voorkomen. 

In maart zei de Amerikaanse minister van Defensie Mark Esper dat de VS bezorgd was over het verdrag ‘zoals het er nu uitziet’, inclusief de limieten voor vluchten nabij de Russische grenzen met Abchazië en Zuid-Ossetië, twee afgescheiden republieken uit Georgië die door Moskou worden erkend als onafhankelijke landen en niet door Washington.

De VS zegden vorig jaar ook al het INF-verdrag met Rusland op waarin een verbod op het testen met (nucleaire) middellangeafstandsraketten met een reikwijdte tussen 500 en 5500 kilometer is afgesproken. Die overeenkomst werd in 1987 getekend door de leiders Ronald Reagan en Michail Gorbatsjov. Volgens de VS hield Rusland zich al langer niet aan dat verbod.

Bekijk deze video: Trump en Poetin in betere tijden.