Waarom Ethiopische Nobelprijswinnaar voor de Vrede een hele regio in brand kan zetten

Het is nauwelijks voor te stellen dat de Ethiopische premier Abiy Ahmed vorig jaar nog de Nobelprijs voor de Vrede kreeg. Bij de uitreiking vertelde hij een aangrijpend verhaal over de verschrikkingen van de oorlog. Nu riskeert diezelfde Abiy met een militair offensief tegen politieke rivalen een hele regio in vuur en vlam te zetten. Sommige commentatoren voorzien zelfs een Joegoslavië-scenario waarin ook andere delen van Ethiopië gaan strijden tegen elkaar en buitenlandse partijen dat vuur zullen opstoken. In de machtsstrijd tussen premier Abiy Ahmed en voormalige bestuurders van het land zijn mogelijk al oorlogsmisdaden gepleegd. Honderdduizenden mensen zijn op de vlucht.

Wat is nu de stand van zaken in Ethiopië?
Het Ethiopische leger heeft dit weekeinde naar eigen zeggen een aantal plaatsen onder controle gekregen in de afvallige noordelijke regio Tigray. Onder meer Aksum en de op een na grootste stad Adigrat zijn ingenomen door regeringstroepen. Ze zouden hun opmars naar de regiohoofdstad Mekele voortzetten. Premier Abiy kondigde deze week een ‘definitief en cruciaal’ offensief aan. Hij wil duidelijk afrekenen met het Tigray People’s Liberation Front (TPLF), de zwaar bewapende militie van de stam van Tigreeërs (6 procent van de Ethiopische bevolking). 

Wat heeft Abiy tegen de Tigreeërs?
De Tigreeërs maakten dertig jaar de dienst uit in het dichtbevolkte land. In 2018 werden ze op een zijspoor gezet door premier Abiy. Hij behoort tot de Oromo, de grootste bevolkingsgroep van Ethiopië (35 procent van de bevolking). Abiy kreeg de Nobelprijs voor de Vrede, omdat hij heel verrassend vrede sloot met Eritrea. Dat land is de aartsvijand van de Tigreeërs. Toen premier Abiy regionale verkiezingen in het noorden uitstelde - vanwege het coronavirus - lieten de Tigreeërs ze in september toch doorgaan, wat niet werd erkend door de regering in Addis Abeba. Het geruzie leidde ertoe dat de TPLF kazernes van het Ethiopische leger aanviel en daarbij veel wapens buitmaakte. Het TPLF gold al als een sterk leger. Daarop begon Abiy het huidige offensief en werden ook burgerdoelen gebombardeerd. In de strijd werd een slachting aangericht rond een vliegveld in het noorden, vermoedelijk door eenheden van het TPLF. ,,Het risico bestaat dat deze situatie volledig uit de hand loopt, met veel slachtoffers en verwoestingen tot gevolg”, aldus VN-commissaris Bachelet. De VN rekent inmiddels op 200.000 vluchtelingen die naar Soedan trekken. 

Hoe reageren de buurlanden?
Het offensief van Abiy Ahmed zet de buren op scherp en kan volgens waarnemers grote gevolgen hebben voor heel Noordoost-Afrika. Zeker als ook Eritrea meedoet aan de strijd. Vóór de verrassende vrede met Ethiopië in 2018 werden door Eritrea diverse Ethiopische milities en opstandelingen getraind. Destijds streden die tégen het toenmalige TPLF-bewind dat vanuit Addis Abeba over heel Ethiopië regeerde. Eritrese troepen zouden de afgelopen weken al tegen zwaar bewapende TPLF-milities hebben gevochten.

Ook het arme Soedan zit al met de gevolgen van de strijd. Het zit helemaal niet te wachten op een toestroom van gevluchte Tigreeërs. Soedan heeft een grensgeschil lopen met Ethiopië en dit kan een moment zijn concessies daarover af te dwingen door bijvoorbeeld te dreigen het TPLF te helpen, aldus commentatoren. Soedan claimt een gebied van 250 vierkante kilometer vruchtbare landbouwgrond. Zelfs Egypte kan zich met de strijd gaan bemoeien door juist nu een omstreden dam in de Nijl te bombarderen. Volgens de Egyptenaren, die al begrip vonden voor de actie bij Donald Trump, bedreigen de Ethiopiërs hun watertoevoer met de dam. Voor Egypte is dit een strategisch goed moment om toe te slaan nu Abiy vooral naar het noorden kijkt. ,,Het gevaar van een grote humanitaire ramp is acuut”, aldus EU-buitenlandchef Josep Borrell. Hij is erg bezorgd over de demonisering van sommige etnische groepen in Ethiopië en vreest voor de ‘kwaadaardige en dodelijke’ gevolgen. De Financial Times constateerde in een commentaar dat Abiy Ahmed nu moet bewijzen dat zijn Nobelprijs verdiend is.

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: