Tenminste 80.000 Oeigoeren is dat laatste overkomen. Ze zouden gedwongen zijn overgeplaatst vanuit hun provincie Xinjiang naar Chinese fabrieken die onder meer onderdelen leveren aan westerse bedrijven. Als dwangarbeiders staan ze er min of meer gedwongen aan de lopende band. Volgens een rapport van het Australian Strategic Policy Institute zijn tienduizenden Oeigoeren zo te werk gesteld in negen Chinese provincies in 27 fabrieken. Die fabrieken maken ook onderdelen voor westerse en Aziatische topmerken. In het rapport worden 83 merken bij naam genoemd, waaronder Apple, BMW, Fila, Microsoft, Nike, Puma, Siemens, Volkswagen en Zara. Ook het Chinese Huawei, het Koreaanse Samsung en het Japanse Sony zouden profiteren van Oeigoerse dwangarbeiders.

Volgens het Australische rapport worden Oeigoerse werknemers vastgehouden in omstandigheden die ‘heel sterk lijken op dwangarbeid’. De arbeiders leven in aparte verblijven, ze zijn afgezonderd van andere werknemers, ze hebben beperkte bewegingsvrijheid en ze worden permanent gecontroleerd. De overwegend Turkstalige en islamitische Oeigoeren moeten naast hun werkzaamheden in de fabriek nog steeds verplicht Chinees leren en ze mogen niet bidden. Volgens de Chinese overheid is dat van belang om minder vatbaar te zijn voor propaganda van extreme moslims die in het verleden aanslagen hebben gepleegd in Xinjiang.

In het Australische rapport zijn satellietbeelden te zien die zouden aantonen dat Oeigoeren in kampementen naast grote fabrieken zijn gehuisvest. Uit getuigenissen van ontsnapte Oeigoeren komt het beeld naar voren van angst. Velen werken er tegen hun zin maar kunnen daarover niets zeggen. Ze zijn bang te worden teruggestuurd naar de kampen in de provincie Xinjiang. Oeigoeren worden zelfs verhandeld door koppelbazen, volgens de onderzoekers. In advertenties wordt daarover niet moeilijk gedaan: ‘De voordelen van arbeiders uit Xinjiang (lees: Oeigoeren) zijn een paramilitaire stijl van management, goed bestand tegen beproevingen, geen verlies van personeel. Minimaal af te nemen: 100 arbeiders’.

Het Australische rapport komt als een verrassing voor de genoemde bedrijven. Woordvoerders in de Verenigde Staten zeggen niet te weten van misstanden en dat ze zich altijd houden aan de internationale regels voor arbeid.

Wie zijn de Oeigoeren?

De Oeigoeren wonen in Xinjiang, een immense provincie in het westen van China. Het gebied grenst aan Mongolië en Kazachstan in het noorden tot aan Pakistan en India in het zuiden. Er wonen zo’n 25 miljoen mensen, van wie de helft tot een islamitische minderheidsgroep behoort. De Oeigoeren zijn daar met bijna 12 miljoen de grootste van. Ze spreken geen Chinees, maar hun eigen taal, het Oeigoers (een soort oud-Turks). Velen van hen zeggen liever ook geen ‘Xinjiang’, maar hebben het over Oost-Turkestan.