Verloren kunstschatten in depots musea, hoe kan dat?

Voorafgaand aan de expositie werd het werk door restaurateurs nader onderzocht. ,,Er werd toevallig een aantal andere schilderijen met röntgentechniek onderzocht en er was nog even tijd om een opname te maken van dit werk. Er waren patronen te zien die typerend zijn voor goudleer, maar die later zijn overschilderd. Volgens experts bijzonder, omdat er nauwelijks figuurstukken op goudleer uit de zestiende eeuw bewaard zijn gebleven. Het dieptepunt bleek een unicum."

Toeval
De manier waarop de ontdekking tot stand kwam, blijkt exemplarisch. Deze week werd de ontdekking van De verzoeking van de heilige Antonius van schilder Jeroen Bosch breed uitgemeten in landelijke media. Het werk lag decennialang beschadigd in een depot in Kansas en werd gezien als het werk van een navolger van Bosch. Ten onrechte, zo bleek uit infraroodonderzoek, nadat het onderzoeksteam door een amateuronderzoeker op het paneel was gewezen, zegt hoogleraar Jos Koldeweij.

Friso Lammertse, conservator van het Boijmans van Beuningen in Rotterdam, noemt de ontdekking van een beeldhouwwerk van Verrocchio als zijn grootste herontdekking. Hij begeleidde het schrijven van een nieuwe catalogus waarbij men dacht met een beeldhouwwerk uit de 19de eeuw van doen te hebben. ,,Het bleek uit het atelier van de Italiaan te komen, uit de 15de eeuw."

Lammertse en Koldeweij noemen ook de technologie die zich verder ontwikkelt. De mogelijkheid tot het doen van infrarood- en röntgenonderzoek maakt herontdekkingen mogelijk. Toch blijven die ontdekkingen vaak afhankelijk van toeval. En ook na de euforie van een ontdekking blijft enige onzekerheid. Koldeweij: ,,Als je naar buiten treedt, moet je zo zeker mogelijk zijn van je zaak. Veel werken hebben geen handtekening, en zelfs een handtekening kan van een leerling zijn."

Vijf verrassende ontdekkingen