Verbijstering bij politiebonden en boa's: 'Mondkapjesplicht valt niet te handhaven’

Het kabinet wil het dragen van een niet-medisch mondkapje in openbare binnenruimtes verplichten voor iedereen vanaf 13 jaar. Hiervoor moet de coronaspoedwet worden aangepast. Het kabinet wil daarmee ‘een slepende discussie voor eens en altijd beslechten’. Tot dusver geldt alleen een ‘dringend advies’ om zo’n mondmasker te dragen. Dat blijft zo totdat het juridisch geregeld is.

Gerrit van de Kamp, voorzitter van politievakbond ACP, kan het allemaal niet meer volgen. ,,Ik heb weer met verbazing naar de persconferentie zitten kijken. Ik ben écht verbijsterd”, vertelt hij. ,,Rutte zegt dat op dit moment de wettelijke grondslag voor zo’n verplichting ontbreekt, maar daar had hij in de zomer toch alle tijd van de wereld voor? Om zoiets voor te bereiden, ongeacht of de cijfers daalden? Ik vind het werkelijk onvoorstelbaar dat de discussie nog steeds op ditzelfde punt zit, terwijl internationale experts onze deskundigen van het RIVM al langer terechtwijzen.”

Van een eventuele handhaving in de publieke ruimte is nog helemaal geen sprake, zegt Van de Kamp. ,,Je kunt pas handhaven als er een juridische basis is. Dan kun je wel stoer roepen: we gaan het verplichten, maar hoe dan? En al die journalisten zitten erbij en kijken ernaar, zonder een kritische vraag te stellen over de haalbaarheid van zo’n maatregel. Ik dacht echt: waar zit ik toch naar te kijken? Zeg gewoon waar het op staat als premier, namelijk dat je nog geen juridische grondslag hebt, en dat het dus niet strafbaar of verplicht is. Punt.”

Vakbond BOA ACP, die de belangen van de boa’s vertegenwoordigt, sluit zich daarbij aan. ,,Wij denken dat het juridisch niet eens haalbaar is”, zegt woordvoerder Richard Gerrits. ,,De handhaving zien wij sowieso niet zitten, omdat wij er simpelweg de capaciteit niet voor hebben. Voor ons is de geloofwaardigheid van de boa het allerbelangrijkst, en die is door al die onduidelijkheden in het geding. Maak nou toch eens duidelijke, haalbare regels en denk ook aan de mensen die moeten toezien op het naleven van die regels. Dat wordt echt te weinig gedaan.”

Volgens premier Rutte is het inderdaad ‘juridisch lastig’ om het mondkapje verplicht te stellen in openbare ruimtes, zoals scholen, bibliotheken, winkels en musea. Maar het moet ‘zo snel mogelijk’ wettelijk geregeld zijn. Vermoedelijk wordt de draagplicht vastgelegd in de coronawet, die al door de Tweede Kamer is aangenomen. Hiervoor is een ‘haakje’ opgenomen in de wet, maar de coronawet moet nog door de Eerste Kamer worden behandeld.

Advocaat Remko Wijling is sceptisch over de houdbaarheid van een mondkapjesplicht. ,,Het zou best in de spoedwet opgenomen kunnen worden, maar ik vraag mij af of die verplichting standhoudt als mensen in verzet komen”, spreekt de raadsman zijn verwachting uit. Dat heeft onder meer te maken met de grote verdeeldheid die in Nederland is ontstaan. ,,Je moet een medische noodzaak van zo’n maatregel met een goede onderbouwing kunnen aantonen, maar als iemand als Jaap van Dissel al zijn bedenkingen heeft, dan wordt dat echt lastig.”

Het kabinet gaf twee weken geleden al het dringende advies om mondkapjes te dragen in de openbare binnenruimte. ,,Dat gaf onvoldoende duidelijkheid”, zei Rutte. Daardoor ontstond veel discussie en daar wil het kabinet nu een eind aan maken. ,,Maar op mij komt het nu over alsof het van een dringend naar een zeer dringend advies gaat”, zegt Wijling. ,,Er verandert op dit moment niets. Ik voorzie een juridisch probleem als een rechter zich hierover moet gaan buigen straks.”

Lange tijd hield het kabinet de algemene inzet van niet-medische mondkapjes af, omdat de experts waarop de ministers zich baseren zeiden dat ze weinig nut hadden. ,,Het doet sowieso íets”, zegt Rutte nu. ,,En je zit nu in een fase waarin je zegt: alle ietsen doen iets.”

Het Veiligheidsberaad staat unaniem achter de maatregelen die gisteravond door het Kabinet zijn aangekondigd, ook achter het signaal dat het dragen van mondkapjes verplicht gaat worden. Die verplichting geldt overigens pas vanaf het moment dat er een wettelijke basis voor is. Dat is nu nog niet het geval. ,,Boa’s en politie kunnen en zullen er dus nu nog niet op handhaven. Omdat het wel belangrijk is dat we samen werken om het virus de baas te worden, roepen we niettemin iedereen op nu al een mondkapjes te dragen in voor publiek toegankelijke gebouwen.”

Overigens zullen eigenaren van winkels en gebouwen wel een verplichting opleggen in hun ruimtes. ,,Zij zullen het ook zelf kunnen handhaven (bijvoorbeeld de toegang ontzeggen). Wij hebben overigens de indruk dat de meeste mensen wel inzien dat het stevige pakket dat gisteren is afgekondigd noodzakelijk is en dat er ook een grote bereidheid is zich aan de regels te houden. We verwachten ook dat veel mensen zelf een mondkapje zullen dragen in situaties waarin dat verplicht gaat worden en daar zijn we blij mee.”

Bekijk hier onze video’s over het coronavirus: