Vorige week 2000 mensen meer overleden dan gemiddeld: ‘Sterfte soms vier keer zo hoog’

Dat meldt het CBS, dat een schatting maakte op basis van het aantal overlijdensberichten en de cijfers van het RIVM. ,,In acht gemeenten in Nederland ligt de sterfte ruim vier keer zo hoog als gemiddeld’’, verklaart CBS-socioloog Tanja Traag. Het gaat om de Brabantse gemeenten Boekel, Uden, Meierijstad, Gemert-Bakel en Laarbeek en in het Limburgse Peel en Maas en het Gelderse Heerde. 

Kijk op onderstaande kaart om te zien hoeveel hoger de sterfte in jouw gemeente is. Lees verder onder de kaart.

Tot en met week 10 van dit jaar (1 januari - 8 maart) overleden gemiddeld 3132 personen per week. In week 14 waren dat er ongeveer 5100, zo berekende het CBS. De toename is vooral toe te schrijven aan de hoge sterftecijfers onder ouderen, waar met name een duidelijke stijging te zien was onder 80-plussers. Binnen deze groep steeg de sterfte ten opzichte van het gemiddelde met liefst 68 procent. Ook bij burgers van 65 jaar en ouder was een flinke stijging te zien. Daar ging het om een toename van 44 procent.

Met naar schatting 5100 sterfgevallen vorige week is deze coronagriepgolf in absolute aantallen de dodelijkste week sinds de sterfte wordt bijgehouden. Dat doet het CBS sinds 1803. Tot nu toe was de hoogste sterfte in de hongerwinter, in januari 1945. Toen overleden er zo’n 4500 mensen per week. Maar Nederland telde toen ruim 9 miljoen inwoners, aanzienlijk minder dan nu. CBS-socioloog Tanja Traag: ,,Tijdens de hongerwinter stierven er naar schatting rond de 4500 mensen per week. Nederland telde toen 9,2 miljoen inwoners. Relatief was de sterfte destijds dus wel hoger dan wat we nu zien.’’ 

En er is nog een markant verschil: toen waren we gemiddeld 30,8 jaar, terwijl dat nu met ongeveer 42 jaar een stuk ouder is. Traag ,,De bevolking was gemiddeld dus stukken jonger dan nu het geval is, dus de verwachte sterfte per week lag destijds ook lager dan nu.’’ 

In 2018 vond er in Nederland ook een stevige griepgolf plaats. Het hoogtepunt lag toen tussen 5 en 11 maart, in 2018 stierven er toen 4092 mensen. ,,Vergelijk je het daarmee dan is de sterfte door COVID-19 nu wel fors hoger’’, aldus Traag.

Volgens het CBS is verplaatst de sterfte zich momenteel van Brabant en Limburg naar nieuwe provincies. CBS-socioloog Tanja Traag: ,,In Limburg en Brabant stijgt het aantal overledenen nog wel, maar minder hard dan in de weken daarvoor. Nu zie je dat in Zuid-Holland en Noord-Holland de sterfte harder oploopt.’’

Het CBS concludeert eveneens dat de sterfte onder mannen sterker is toegenomen dan onder vrouwen. Dit is in lijn met de sterftecijfers van het coronavirus, waar verhoudingsgewijs meer mannen aan overlijden dan vrouwen. In week 14 van dit jaar zouden er driekwart meer mannen zijn overleden ten opzichte van het gemiddelde van de eerste tien weken en de helft meer vrouwen.

Met deze sterftecijfers komt het aantal doden een stuk hoger uit dan blijkt uit de dagelijkse dodencijfers van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Huisartsen trokken eerder ook al het officiële dodental in twijfel. ,,Het werkelijk aantal sterfgevallen is vermoedelijk hoger’’, betoogden huisartsen destijds. Het beleid is om in die RIVM-cijfers alleen de overledenen mee te tellen van wie met een positieve test op Covid-19 is vastgesteld dat zij corona hadden. Maar vanwege een gebrek aan tests krijgt lang niet iedereen een test.