Een ziel van drukinkt en papier

Kerst 2004, op de Vismarkt in Groningen brandden het huis en de winkel van mijn moeder af. Mijn jongste zuster had, in mijn moeders afwezigheid, een kaarsje opgestoken in de keuken en lag in de woonkamer te foezelen met haar nieuwe amant. Toen ze in de keuken terugkwam, waren de gordijnen al vleugels van vuur; er viel niets meer aan te redden.

De volgende morgen stonden alleen de buitenmuren nog overeind, het inwendige was uitgebrand en ingestort. Ik belde mijn moeder in Egypte en zei: 'Ik heb goed nieuws en ik heb slecht nieuws voor je.' 'Eerst het goede nieuws maar dan', zei ze.

'Je dochter leeft', zei ik, 'maar je huis en je winkel zijn verdwenen.'
Het was bewonderenswaardig hoe ze het opnam, ze bezat de gave om onbewogen te blijven onder grote rampen. Nu ze niets meer dan een koffer bezat, besloot ze langer in Egypte te blijven, er was geen reden om terug te komen; in Groningen handelde ik haar zaken af.

Zo begon het nieuwe jaar, met verkoolde puinhopen. Toen belde ook nog mijn redacteur van De Bezige Bij met vervelend nieuws: van mijn nieuwe roman waren slechts vierhonderd exemplaren door de boekhandel besteld. Dat was ongeveer een derde boek per Nederlandse boekwinkel. 'Betekent dat', vroeg ik, 'dat het boek al total loss is nog voordat-ie op de weg is?' 'Zo moet je niet denken', zei mijn redacteur, 'je moet optimistisch blijven.'

Gelaten overzag ik mijn bestaan, een vlakte vol grotere en kleinere rampen. Ik was zevenendertig jaar, ik zou altijd een marginale schrijver blijven. Al tien jaar probeerde ik vrede te hebben met die marginaliteit; soms ging het goed, soms balde ik mijn vuist tegen de hemel.

Eind januari verscheen het boek. Het zag er prachtig uit. Het was jammer dat er maar 436 van verspreid waren - minder nog dan van de gemiddelde dichtbundel. Juist toen ik mijn auteursexemplaren ophaalde bij de uitgeverij, kwam het bericht dat er een sensationele recensie van in het avondblad stond. De publiciteitsdame en ik liepen, nee, holden naar de kiosk op de hoek, pakten, nee, rukten een NRC uit de molen en lazen, nee, verzwolgen het stuk.

De woorden van de recensent gloeiden nog na van het plezier waarmee hij het gelezen had. Het was vrijdag 28 januari, het was de beste recensie die ik ooit zou krijgen. Vanaf nu zou ik vaker biefstuk van de haas eten en goede bourgogne drinken. De auteur van het stuk was Pieter Steinz.

Sindsdien las ik hem trouw. Hij verdeelde de wereld niet in vrienden en vijanden, deed niet aan vleierij en polemiek, niet aan verdeel en heers. Hij was de gedroomde bespreker: grootmoedig en gul, zo erudiet als wat en met een ziel van drukinkt en papier; zelfs wanneer hij hardliep klonk er een luisterboek in zijn oren.

Deze herinneringen en gedachten kwamen bij me op, toen ik dinsdagmorgen hoorde dat Pieter Steinz aan de gevolgen van ALS is overleden. 'Grace under pressure', schreef zijn familie boven de rouw­advertentie. Hoed af.