Het is angstig stil in het masturbatorium

De opslagtanks met vloeibare stikstof in het laboratorium van het Academisch Medisch Centrum (AMC) herbergen genoeg ingevroren donorzaad om een nieuwe wereldbevolking te verwekken. Maar zo simpel is het niet. Met de richtlijn van maximaal 25 kinderen per donor en steeds meer alleenstaande vrouwen die zaad zoeken, schiet de voorraad Nederlands sperma tekort.

In het Centrum voor Voortplantingsgeneeskunde blijft het in de twee 'masturbatoria', kamertjes waar mannen zich kunnen terugtrekken om sperma te doneren, stil. Het AMC plaatste tevergeefs advertenties in kranten en studentenbladen. Vorig jaar voerden medewerkers met kartonnen 'zaadcellen' op de 'donorboot' mee op de Gay Pride. Het resultaat van deze wervingsactie: nul...

Momenteel zijn in Nederland 297 algemene donoren actief. Hoe groot de vraag is, is niet bekend. Onderzoek in 2013 wees uit dat jaarlijks zo'n 900 nieuwe vrouwen aanklopten voor een behandeling met donorzaad. Dat zullen er nu minstens 1.000 zijn, schat gynaecoloog Monique Mochtar, voorzitter van een werkgroep die zich binnen vakvereniging NVOG bezighoudt met ei- en zaadceldonatie. De wachttijd in klinieken varieert van 2 maanden tot 1,5 jaar.

Dat de campagnes niet aanslaan, heeft deels te maken met het schimmige imago. Natuurlijk hangen in het masturbatorium tv-schermen en liggen Playboys in het rek. Maar donoren zijn geen vieze mannetjes die onder het genot van een pornofilm en seksblaadjes even een potje komen vullen. ,,Een spermadonor wil echt iets voor zijn medemens doen'', zegt Mochtar. ,,Soms hebben ze in hun eigen omgeving meegemaakt dat iemand moeite heeft een kinderwens te vervullen.''

Bovendien wordt meer dan de helft van de donoren die zich aanmelden, afgewezen. Vaak omdat de kwaliteit van hun zaad onvoldoende is na het ontdooien. In het AMC gingen vorig jaar slechts acht van de 29 aangemelde mannen door.

Afhaken
Er zijn mannen die afhaken omdat ze het niet zien zitten dat een kind vanaf zijn 16de jaar contact kan leggen met de donor. En heel soms zijn er mannen die vooral de kick voelen om zoveel mogelijk kinderen op de wereld te zetten. ,,Maar daar prikken onze psychologen doorheen'', zegt Mochtar. ,,Sperma doneren is een lifetime commitment. Daarom vragen we hoe ze ertegenover staan als een donorkind hem later wil ontmoeten. En hoe vindt een nieuwe partner het dan als ze droomt van een eerste kindje met jou, terwijl je al een paar donorkinderen hebt?''

Ook Ties van der Meer (38), vijf jaar lang donor en met inmiddels twaalf kinderen op zijn naam, moest het zijn vriendin uitleggen. Maar wat hem het meeste raakt: ,,Je zet kinderen op de wereld en voelt je verantwoordelijk voor hun welzijn. Dat ze groot worden op een goede plek en niet alleen maar omdat er een sterke kinderwens is.''

Volgens hem vinden veel mannen dat spermaklinieken daar niet secuur mee omgaan. ,,Klinieken en artsen hebben zo lang gesjoemeld met zaad, zeker tot 2004 toen het nog mogelijk was om anoniem te doneren. Maar ook daarna is er van alles misgegaan'', weet hij uit de verhalen van zijn Stichting Donorkind.