Dit is waarom je Nederland wél een demonstratieland mag noemen
VideoTekenen we tegenwoordig liever een online petitie vanuit onze luie stoel dan dat we met spandoeken de straat opgaan? Volgens Jacquelien van Stekelenburg, professor in sociale veranderingen & conflict aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is dit absoluut niet aan de hand. Zij vertelt je in dit college bij de Universiteit van Nederland* hoe de aard van demonstreren is veranderd en waarom de ene demonstratie wel en de ander niet van de grond komt.
Delen per e-mail
Vanuit de wetenschap zijn er heldere richtlijnen die een demonstratie omschrijven. Het is ten eerste een vorm van collectieve actie: mensen uiten in groepsverband hun onvrede en ageren daarbij tegen de gevestigde orde. Denk bijvoorbeeld aan de lerarenprotesten van afgelopen maart waarbij tienduizenden leraren zich verzamelden op het Malieveld. Dit doen ze namens een grotere groep mensen: niet álle leraren stonden die dag in Den Haag. Demonstreren is dan ook een vorm van ‘minderheidsgedrag’. Daarnaast is een demonstratie vaak politiek van aard en kun je al van een officiële demonstratie spreken als er twee of meer mensen aanwezig zijn.
Golfbewegingen
Zowel politie als demonstranten weten beter hoe er gedemonstreerd moet worden
“Journalisten vragen mij vaak: hoe komt het toch dat we minder vaak de straat op gaan? Zijn we demonstratie-moe? Een zelfgenoegzame generatie?”, vertelt Van Stekelenburg. Uit cijfers blijkt dit echter niet het geval: we demonstreren nog evenveel als in de roerige jaren zestig. Het afgelopen jaar is 5 tot 10 procent van de Nederlanders de straat opgegaan en alleen al in Amsterdam werden vorig jaar meer dan duizend demonstraties aangevraagd. Wel is het zo dat demonstraties in golfbewegingen plaatsvinden: in sommige periodes, zoals in de jaren 60 of rondom de economische crisis in 2009, komen ze vaker voor.
We zijn dus niet minder gaan demonstreren. Wel is de aard van protest veranderd. Tijdens de studentenprotesten van de jaren 60 liepen demonstraties vaak uit op rellen. Inmiddels zien we dat niet meer gebeuren. Dit komt omdat we steeds ‘beter’ zijn geworden in demonstreren. “Zowel politie als demonstranten weten beter hoe er gedemonstreerd moet worden”, aldus Van Stekelenburg.
Vraag en antwoord
Hoe een goede demonstratie vervolgens van de grond komt, wordt mede bepaald door het model van vraag en aanbod. De vraag wordt gevormd door ontevreden mensen, het aanbod door protestacties die op touw worden gezet door bijvoorbeeld vakbonden en milieuorganisaties. Een voorwaarde is wel dat er eerst overeenstemming is over het gemeenschappelijke doel of probleem, daarna kan er gedemonstreerd worden.
Aanbod is dus belangrijk om een protest tot stand te brengen. Maar met een grote groep sympathisanten ben je er nog niet. “Om te weten wie naar een demonstratie gaan, kunnen we het ‘watervalmodel’ toepassen”, vertelt Van Stekelenburg. Sympathisanten moeten om te beginnen op de hoogte zijn van de demonstratie, anders komt er niemand opdagen. Vervolgens moeten ze de tijd vrijmaken om er naartoe te komen en moeten ze praktische zaken als vervoer en vrije tijd op orde hebben. Als je dit watervalmodel toepast, zal uiteindelijk vijf tot zes procent van de sympathisanten daadwerkelijk bij de demonstratie zijn.
Sociale media
Bij de demonstraties van nu spelen sociale media tenslotte een belangrijke rol. Je kunt in no-time sympathisanten organiseren en hen vervolgens op de hoogte stellen via een georganiseerd events. Van gele hesjes tot klimaatspijbelaars: ze zijn allemaal online georganiseerd. Onderzoek heeft daarbij aangetoond dat hiermee ook een geheel nieuwe groep demonstranten is ontstaan die de straat op gaat. Deze groep is gemiddeld lager opgeleid, jonger en wat cynischer over de politiek. Zij voegt zich naast de bestaande demonstrant: de politiek links georiënteerde burger die hoog opgelei is. “Steeds meer verschillende groepen laten van zich horen”, aldus Van Stekelenburg. “En dat is heel goed nieuws!”
*Dit is een wekelijkse bijdrage van de Universiteit van Nederland
De Universiteit van Nederland heeft ook een podcast. Vind afleveringen terug op Spotify (http://bit.do/UvNL-Spotify) en iTunes (http://bit.do/UvNL-iTunes).
Bekijk hieronder meer colleges van Universiteit van Nederland:
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
Video
Waarom gebruikten hippies drugs om in opstand te komen?
Drugs in de jaren 60? ‘Dat waren middelen waarmee je je heel goed kon onderscheiden van je ouders. Dat zegt historica Gemma Blok (Open Universiteit). In haar college aan de Universiteit van Nederland* vertelt Blok hoe jongeren in de jaren 60 met deze middelen een eigentijdse manier vonden om in opstand te komen. -
PREMIUM
Door webshops ligt een koopverslaving op de loer, dit doe je eraan
Winkelen en uitgaan kan al een tijd niet, maar gelukkig hebben we webshops. Nou ja, gelukkig... Voor sommige mensen is een druk op de koopknop zó verleidelijk, dat een koopverslaving op de loer ligt. -
Advies Gezondheidsraad: Geef eerste AstraZeneca-vaccins aan mensen tussen 60 en 65 jaar
De eerste doses van het vorige week goedgekeurde coronavaccin van AstraZeneca zouden moeten gaan naar mensen tussen de 60 en 65 jaar. Dat is het advies van de Gezondheidsraad. Volgens de raad wordt hiermee ‘zo snel mogelijk zo veel mogelijk ernstige ziekte en sterfte door Covid-19 voorkomen’. -
PREMIUM
Waarom we het lastig vinden om te accepteren als iemand anders is
Mensen met een afwijking accepteren is niet altijd makkelijk. Logisch, vroeger waren er goede redenen om met enige verbazing te kijken naar iemand die anders was. -
PREMIUM2
Prenatale depressie blijft vaak onbehandeld: ‘Door de stress beviel ik van een prematuurtje’
Niet elke zwangere vrouw is in blijde verwachting. Sommigen voelen zich neerslachtig of angstig, maar om hulp vragen is moeilijk. Dat kan een prenatale depressie tot gevolg hebben. ,,Het is not done om te praten over de slechte kanten van een zwangerschap”, vertelt ervaringsdeskundige Carmen Wille (31). Vroedvrouw en psychotherapeute An-Sofie Van Parys pleit voor meer bewustwording, want een prenatale depressie kan ernstige gevolgen hebben voor moeder én kind.
-
Video
Waarom gaat de een sneller vreemd dan de ander?
Stel: je hebt een fijne relatie, maar opeens voel je je aangetrokken tot een ander. Hoewel je graag trouw wilt blijven, kan het best lastig worden om niet in de verleiding te komen. De één is daar beter in dan de ander. Waar dat aan ligt, vertelt psycholoog Tila Pronk in haar college aan de Universiteit van Nederland*. -
video
Zo groot is de kans dat je slachtoffer wordt van criminelen
Het vakantieseizoen staat voor de deur en als toerist ben jij een gemakkelijk doelwit voor criminelen. Hoe dat precies werkt en wie criminelen nog meer in het vizier hebben, hoor je van criminoloog Jan van Dijk (Tilburg Universiteit) tijdens zijn college bij de Universiteit van Nederland*. -
PREMIUMVerkiezingen
Is nieuw asfalt nog nodig nu thuiswerken de norm is? Partijen zijn verdeeld
In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen geven politieke partijen in acht afleveringen hun standpunten op het gebied van onder meer wonen, werken, vergroening, asfalt en de nexit. Vandaag aflevering 6: Hebben we al dat asfalt nog wel nodig nu miljoenen mensen thuiswerken? Aan het woord Gijs van Dijk (PvdA) en Joost Eerdmans (JA21).
