Asscher stapt op, PvdA moet op zoek naar nieuwe lijsttrekker

VIDEOLodewijk Asscher stopt als lijsttrekker van de PvdA. Hij lag al een tijd onder vuur vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire. Asscher blijft tot de verkiezingen in maart aan als Kamerlid, maar vertrekt daarna. Daardoor moet de PvdA op het allerlaatste moment op zoek naar een nieuwe partijleider. Voorlopig neemt Kamerlid en oud-minister Lilianne Ploumen het fractievoorzitterschap over.

Peter Winterman 14 jan. 2021 Laatste update: 14-01-21, 16:17

Ik zal mijn mandaat als gekozen volksvertegenwoordiger uitdienen, maar stel me niet opnieuw verkiesbaar
Lodewijk Asscher

De druk op Asscher liep de laatste weken enorm op. Een groep kritische PvdA-leden eiste het vertrek van de partijleider, vanwege zijn rol in de toeslagenaffaire. Daarover zegt Asscher vanochtend in een filmpje op Facebook: ,,Er is de afgelopen tijd ook veel gesproken over mijn rol in die affaire. Ja, ik was minister van Sociale Zaken in die vorige grote crisis die ons land bezighield. Nee, ik wist niet dat de Belastingdienst een onrechtmatige jacht had geopend op duizenden gezinnen.’’

Hoewel Asscher (46) vindt dat hij als minister veel goeds heeft gedaan, stapt hij nu toch op. ,,Ik hoop vurig dat op 17 maart een sterkere PvdA wordt gekozen, omdat ik denk dat dat essentieel is voor een eerlijke toekomst. Omdat ik vind dat we het moeten hebben over het Nederland na corona. Maar ik stel vast dat de discussie over mijn rol op dit moment het niet mogelijk maakt om daarvoor te zorgen. Daarom heb ik mijn positie als lijsttrekker ter beschikking gesteld. Ik zal mijn mandaat als gekozen volksvertegenwoordiger uitdienen, maar stel me niet opnieuw verkiesbaar.’’

Lodewijk Asscher stopt als PvdA-lijsttrekker. © ANP

Lilianne Ploumen

De toeslagenaffaire wordt Asscher door de kiezer zwaar aangerekend, kwam eerder deze week naar voren uit een peiling van onderzoeksbureau I&O Research. De PvdA zakte daarin van dertien naar elf zetels. De partij is nu met negen mensen vertegenwoordigd in de Tweede Kamer. Voorlopig neemt Lilianne Ploumen - PvdA-Kamerlid en oud-minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking - het stokje over van Asscher als fractievoorzitter. Of zij ook de nieuwe lijsttrekker wordt, is nog onbekend. Een verkiezingscongres, dat vandaag zou beginnen en tot zaterdag zou duren, wordt uitgesteld. Dat geeft de partij tijd om een nieuwe leider aan te wijzen.

Nu Asscher opstapt, neemt de druk op het kabinet verder toe om óók te vertrekken. Vrijdag komt het kabinet met een officiële reactie op het vernietigende rapport van de commissie-Van Dam over de toeslagenaffaire. Premier Mark Rutte en zijn ministers buigen zich op dit moment over de vraag of de kwestie politieke consequenties moet hebben en welke dat dan zijn. Over het vertrek van Asscher laat Rutte via Twitter weten: ,,Net gesproken met Lodewijk Asscher over zijn zware besluit. Ik had, heb en houd grote waardering voor zijn enorme inzet voor ons land en voor onze samenwerking door de jaren heen. Ik wens hem persoonlijk het allerbeste.’’

Advocaat Sébas Diekstra, die een aantal slachtoffers van de toeslagenaffaire bijstaat, juicht het opstappen van Asscher toe. ,,Het terugtreden van hem als één van de hoofdverantwoordelijken voor de, zoals Asscher het zelf noemt: onrechtmatige jacht op duizenden gezinnen, mocht niet uitblijven. Hij en een aantal andere bewindspersonen hebben het vertrouwen in de overheid zo ernstig beschadigd dat zij niet langer zouden mogen functioneren als dienaar van de overheid.’’

Luister voor het laatste nieuws naar de AD Nieuws Update:

De AD Nieuws Update verschijnt elke werkdag op Spotify en Apple Podcasts.

‘Moedig besluit’

PvdA-partijvoorzitter Nelleke Vedelaar zegt ‘respect te hebben voor het moedige besluit’ van Asscher. ,,Lodewijk heeft onze partij de afgelopen jaren een nieuw gezicht gegeven, als oppositieleider in de Tweede Kamer. Met verve heeft hij de onfatsoenlijke keuzes van Rutte 3 tegenwicht geboden en gestreden voor een fatsoenlijker Nederland.’’ Vedelaar zegt ‘op korte termijn’ met meer informatie te komen over de nieuwe lijsttrekker. De nummer twee op de huidige PvdA-kandidatenlijst is Kamervoorzitter Khadija Arib. Op nummer drie staat Ploumen.

Ploumen was net als Asscher minister in het vorige kabinet, maar de toeslagenaffaire kleeft niet aan haar. En van haar is bekend: zij wil graag. Ze schreef onlangs haar boek met de ambitieuze titel De deur naar de macht. Het beschrijft de opkomst van de dochter van een melkboer die als minister een wereldwijde succesvolle coalitie smeedde tegen het anticonceptiebeleid van president Trump.

Lilianne Ploumen (58) is in beeld als opvolger van Asscher. © ANP

Van Arib is bekend dat zij graag door wil als Kamervoorzitter. De PvdA-partijtop kan ook een beroep doen op andere bekende PvdA’ers, zoals de Rotterdamse burgemeester Ahmed Aboutaleb of Eurocommissaris Frans Timmermans. Het is de vraag of deze bestuurders zo kort voor de verkiezingen hun baan willen opgeven om lijsttrekker te worden.