Waarom die spelfouten? Eindredacteuren zijn toch getraind?
Over Ons‘Hoe komt het toch dat er taalfouten in jullie artikelen staan?’ en ‘Hebben jullie wel een eindredactie?’ We krijgen regelmatig vragen van lezers naar aanleiding van taal- en tikfouten in de krant en op de website. Hoe werkt de eindredactie en hoe komt het dat er toch weleens iets tussendoor sluipt?
Delen per e-mail
Het was een week van spannende deadlines. Neem afgelopen maandagavond: een brief van de minister van Defensie, Ank Bijleveld, naar de Tweede Kamer over het veelbesproken Nederlandse bombardement in Irak. ,,Om kwart over acht meldde de chef van de parlementaire redactie dat de langverwachte Kamerbrief er was”, vertelt chef Uit, Jeroen de Vreede, die er - samen met collega Ilze Rike - voor zorgt dat alle losse artikelen één krant worden. ,,Dat betekent niet dat er meteen een artikel is. Twee redacteuren moeten bijna dertig pagina’s doorspitten en van de essentie een verhaal maken. Wij moeten ruimte zoeken in de krant en pagina’s die al klaar zijn ‘openbreken’ om plek te maken op de voorpagina.”
Het artikel kwam maandagavond niet lang voordat de krant naar de drukker moest binnen. ,,De eindredacteur moet het dan snel inhoudelijk beoordelen, nalezen, corrigeren, inkorten en op de juiste plek in de krant zetten met een correcte en passende kop”, zegt De Vreede. ,,Drie minuten voor deadline was er nog overleg met een redacteur over de inhoud. Dat is stressen.’’ Eindredacteuren zijn getraind in het herkennen van fouten, maar toch kan het gebeuren dat er dan weleens een tik- of taalfout blijft staan: het blijft mensenwerk onder tijdsdruk. Hij lacht: ,,Volgens mij was dit artikel van deze week foutloos.”
We krijgen veel reacties als er iets misgaat en dat is terecht. Lezers betalen veel geld en dan moet het goed zijn
Erekwestie
Voor eindredacteuren is het een erekwestie om de krant foutloos bij de lezer te krijgen. ,,Eindredacteuren zijn de laatste poortwachter voordat de kopij naar de lezer gaat. Ze zijn scherp op de inhoud en op taalfouten. We krijgen veel reacties als er iets misgaat en dat is terecht. Lezers betalen veel geld en dan moet het goed zijn”, zegt De Vreede.
Toch blijkt het moeilijk om fouten helemaal uit te bannen. Lezers sturen met enige regelmaat vragen in over taalkwesties die ze tegenkomen in de krant: ‘In het interview met Frits Spits gaat het over zijn overleden vrouw Greetje. In de column van Nynke de Jong daar over wordt ze ineens Geertje genoemd. Is er niemand bij de redactie die daar op let?’, stuurt een lezer. Of: ‘U schrijft over rode kruisen. Het meervoud van kruis is, naar mijn mening, kruizen?’ Ook De Vreede weet dat het weleens voorkomt: ,,Een paar maanden geleden hebben we echt een klassieke fout gemaakt. De opening ging over taalonderwijs. We hadden in de bovenkop een enorme tikfout. Dan staat het schaamrood me op de kaken ’s ochtends”, geeft hij toe.
Taalblindheid
De Vreede onderscheidt zelf twee soorten taalfouten. De eerste: dingen die gebeuren op snelheid. Bijvoorbeeld ‘benzine’, redacteuren typen als het snel moet regelmatig ‘bezine’. Daarnaast zijn er klassieke grammaticaregels die altijd extra aandacht behoeven: het gebruik van de verwijswoorden ‘zijn’ of ‘haar’, een aantal mensen ‘is’ in plaats van een aantal mensen ‘zijn’. En recent was de vraag: is het ‘kapingalarm of ‘kapingsalarm’? ,,We proberen onze verslaggevers te wijzen op dit soort instinkers. Ook al hebben de meeste redacteuren een prima taalgevoel, het helpt toch als fouten al bij de verslaggever voorkomen worden.”
De Vreede weet uit ervaring dat er ook daadwerkelijk zoiets bestaat als taalblindheid. ,,We hangen de afgeronde pagina’s altijd op een groot bord. Meerdere ervaren mensen kunnen naar een pagina kijken en dan ziet pas de vijfde eindredacteur dat er iets niet klopt. Dat herkent coördinator en eindredacteur Ellis van der Weijden. ,,Het is heel menselijk om dingen die je leest onbewust te verbeteren. Alle pagina’s die eruit gaan worden in elk geval door twee mensen gelezen. Dat is een extra vangnet om te voorkomen dat we dingen missen, ook als het snel moet.”
Het wel of niet aan elkaar plakken van voorzetsels is een bekende instinker: is het nu ervan uitgaan, er vanuit gaan, of ervanuit gaan?
Taalquiz
Van der Weijden, van oorsprong neerlandicus, heeft een taalcommissie opgezet waarin behalve de centrale redactie in Rotterdam ook regiotitels zijn vertegenwoordigd. ,,We willen op een leuke manier taalzaken onder de aandacht brengen van de collega’s.” Eens in de maand versturen ze een korte nieuwsbrief naar de hele redactie, met daaraan gekoppeld een quiz. Onlangs nog over de spelling van woorden rondom de feestdagen. Samenstellingen met Piet, zoals roetveegpiet, worden geschreven met kleine letters, Kerstmis met een hoofdletter, eerste kerstdag met kleine letters.
,,Voor de quiz verzamelen we voorbeelden uit de krant.” Ook bekende instinkers worden erin meegenomen: ,,Het wel of niet aan elkaar plakken van voorzetsels bijvoorbeeld: is het nu ervan uitgaan, er vanuit gaan, of ervanuit gaan?” vertelt Van der Weijden. ,,Bij het antwoord voegen we een linkje naar een van de naslagwerken, waar collega’s kunnen terugvinden waarom iets op een bepaalde manier gespeld wordt.” Handig daarbij zijn het Stijlboek - met tientallen taalafspraken - en de zogenaamde ‘actualiteitenlijst’ met woorden uit de actualiteit.
,,Toen vorig jaar actievoerders in gele hesjes met de naam van dit kledingstuk werden aangeduid, hebben we afgesproken Gele Hesjes met hoofdletters te gaan schrijven, als het om deze personen gaat”, vertelt ze. Ook De Vreede heeft nog een leuke: no deal-brexit. En lange afkortingen, zoals Navo en Unesco, worden geschreven met één hoofdletter. ,,Natuurlijk is een dt-fout veel erger dan het schrijven van NAVO met vier hoofdletters, maar we willen het leesgemak bij de lezer vergroten en een zo net en verzorgd mogelijk product afleveren”, aldus De Vreede.
Hoe is het met jouw kennis? Doe de quiz!
Gratis onbeperkt toegang tot Showbytes? Dat kan!
Log in of maak een account aan en mis niks meer van de sterren.Lees Meer
-
PREMIUM
1,5 meter afstand bewaren? Deze slimme blauwe lijn loopt met je mee
Je loopt een drukke ruimte binnen. Zeg, een stationshal of een beurs. Wanneer een andere bezoeker nadert, verschijnt er plotseling een blauwe streep op de vloer. Komt die persoon binnen de 1,5 meter afstand, dan komen er kronkels in de lijn. Als de afstand weer 1,5 meter is, trekt de lijn recht. Kunstenaar Jólan van der Wiel ontwikkelde het idee met Nick Verstand. In innovatiecentrum Civon in Ulft is inmiddels een werkende versie van het ‘smart distancing system’ te zien. -
Coronavaccin PODCAST: Wanneer is het vaccin er en wanneer is alles weer normaal?
Het coronavirus en de ontwikkeling van een mogelijk vaccin roepen veel vragen op bij mensen. Hoe lang gaat het nog duren voor er een vaccin op de markt is en als dat er is, kan iedereen dat dan meteen krijgen? En hoe werkt zo’n vaccin dan? En als er een vaccin is, hoe lang duurt het dan nog voor het normale leven weer terug is? -
Achter de Schermen Zo ervaart onze verslaggever de persconferenties over corona
Edwin van der Aa (44), politiek verslaggever van het AD, heeft in het coronatijdperk tientallen ‘persconferenties van Rutte’ bijgewoond en er voor de AD-lezers en regionale kranten verslag van gedaan. De volgende persconferentie staat alweer op stapel. Het zijn pittige tijden; voor de politiek, maar ook voor de journalistiek. ,,Corona is de grootste zorgcrisis ever in ons land. Nu zijn we het wel gewend om sprintjes te trekken, maar dit is echt een marathon. Ik noem corona de Olympische Spelen voor politieke zorgverslaggevers.” -
AUTOTEST Test Citroën C3: strijd tegen de tand des tijds
Eigenzinnig design en comfort zijn van oudsher belangrijke pluspunten van de Citroën C3. Maar kan de huidige, vier jaar oude generatie de concurrentie nog wel aan? -
Podcast ‘Dutchbatters missen nog altijd de waardering’
25 jaar geleden viel moslimenclave Srebrenica en werden er zo’n 8000 mensen vermoord. Het is de grootste genocide sinds de Tweede Wereldoorlog. Het gebeurde onder de ogen van Nederlandse troepen, die op een VN-veiligheidsmissie waren. De Dutchbatters. In deze aflevering van de podcast Achter het Verhaal alles over die groep Nederlandse militairen.
-
PREMIUM
dupe partnertoets Pascalle mag nergens meer knippen, maar op steun hoeft ze niet te rekenen
Ze had zich het jubileum wel anders voorgesteld. Pascalle Thüss uit Hengelo komt al 25 jaar bij de mensen thuis, voor een knipbeurt of haarspoelinkje. Nu zit ze thuis, duimen te draaien. Op steun vanuit een van de regelingen van het Rijk hoeft ze niet te rekenen. De partnertoets nekt haar. -
Achter de Schermen Aandacht is niet hetzelfde als waardering
Verschillende lezers beklaagden zich over het interview met Henk Krol van afgelopen week. ,,Waarom, AD? Waarom? Waarom een twee pagina’s groot, met kleurenfoto’s gelardeerd interview met deze man?” En ook: ,,Ik snap niet dat zo iemand zoveel aandacht krijgt.” -
Van de hoofdredactie U heeft het niet van mij
De hoofdredactie beschrijft in deze rubriek waarmee de AD-redacties bezig zijn. Deze week Hans Nijenhuis (hoofdredacteur centrale redactie) over lekken. Hoe gaat dat toch?