Het Amerikaanse plan moet ervoor zorgen dat ondernemingen die in meerdere landen actief zijn, in al die landen belasting betalen. Daarvoor hoeven de bedrijven geen kantoor in een land te hebben. Ook gaat de minimale winstbelasting voor die bedrijven wereldwijd naar 15 procent. 

Naar verwachting gaat het jaarlijks om ruim 100 miljard dollar aan winst. De verhoging van de wereldwijde minimumbelasting naar 15 procent levert elk jaar naar verwachting zo’n 150 miljard dollar aan extra belastinginkomsten op wereldwijd.

Negen OESO-landen hebben de deal (nog) niet ondertekend, daaronder volgens lokale media ook Ierland, een bekend belastingparadijs. De Ierse regering verzet zich tegen de ondergrens van 15 procent voor winstbelastingen en wil vasthouden aan het belastingtarief van 12,5 procent voor grote bedrijven. Met dat tarief wisten de Ieren veel Amerikaanse techbedrijven als Apple en Facebook te lokken. Minister van Financiën Paschal Donohoe verklaarde wel achter het grootste deel van het akkoord te staan. ,,Ik heb de bedenkingen van Ierland kenbaar gemaakt, maar blijf me inzetten voor een resultaat dat Ierland kan steunen”, zo zei hij.

Andere landen die zich niet achter het plan van de Verenigde Staten schaarden, zijn Barbados, Estland, Hongarije, Kenia, Nigeria, Peru, Saint Vincent en de Grenadines en Sri Lanka.

De Franse minister van Financiën Bruno Le Maire spreekt van de ‘belangrijkste internationale belastingdeal in honderd jaar’. Hij wil zijn contacten met de negen landen die de deal niet steunen intensiveren om ze toch over de streep te trekken.

Zijn Duitse collega Olaf Scholz rept van ‘kolossale vooruitgang’ en ‘de grootste doorbraak in decennia’. ,,De race naar de bodem van steeds lagere belastingtarieven houdt hiermee op’’, zegt Scholz in een reactie na het overleg in Washington. ,,Dit verandert alles.’’ Volgens de Duitser kunnen de landen met de hogere belastinginkomsten investeren in belangrijke andere onderwerpen als infrastructuur, klimaatverandering en zorg.

De Britse minister van Financiën Rishi Sunak zei te hopen dat de details van het akkoord in oktober al zijn uitgewerkt. De deal - die begin deze maand tijdens een G7-top al werd voorgekookt - moet nu wel verder worden uitgewerkt. Op 9 en 10 juli komen de G20-landen bijeen in Venetië, dan moet een volgende stap worden gezet. 

De belastingontduiking door vooral grote techbedrijven als Google en Facebook is vele landen al jaren een doorn in het oog. Via ingewikkelde belastingconstructies proberen grote bedrijven belastingheffing zoveel mogelijk te beperken. Dat komt doordat de belastingwetgeving nog is gebaseerd op het belasten van bedrijven met een fysieke vestiging en een hoofdkantoor. Techbedrijven hebben wereldwijd klanten, maar zijn lang niet overal fysiek aanwezig. De winst die Facebook maakt op een Franse gebruiker wordt in de VS, of misschien Ierland, belast. Daar willen de landen een einde aan maken.

Ook proberen de landen dus een minimumtarief van 15 procent winstbelasting wereldwijd af te spreken. Nu maken grote bedrijven nog veelvuldig gebruik van fiscale constructies, vaak via belastingparadijzen als Bermuda of de Kaaimaneilanden, om zo min mogelijk belasting af te dragen.

Ook Nederland en Ierland worden opvallend veel gebruikt. Ierland, bijvoorbeeld, heft maar 12,5 procent winstbelasting. Ons eigen land kent weliswaar een hogere winstbelasting (25 procent), maar weet met allerlei fiscale voordeeltjes en vertrouwelijke, op maat gemaakte afspraken met de Belastingdienst (tax rulings) bedrijven te lokken. Met een minimumtarief wordt die ‘race naar de bodem’ van steeds lagere belastingtarieven voorkomen.