Het aantal energiecoöperaties steeg afgelopen jaar met 20 procent tot 484, blijkt vandaag uit uit Lokale Energie Monitor 2018 van Stichting HIER opgewekt.  Bijna 70.000 Nederlanders zijn lid van een lokale energiecoöperatie. Opgeteld wekken die nu genoeg stroom op voor ruim 140.000 huishoudens. Op korte termijn staat er nog minstens een verdubbeling op de planning, blijkt uit de inventarisatie.

Particulieren en kleine ondernemers brachten bijna 100 miljoen euro bij elkaar voor collectieve zonneprojecten. Zij investeerden samen in zonneakkers of panelen op bijvoorbeeld daken van sporthallen of veestallen en profiteren vervolgens van de opbrengsten. Afgelopen jaar kwamen er in het hele land 173 van zulke projecten bij, waarmee de teller nu op 450 staat. Het aantal windmolens dat eigendom is van mensen uit de omgeving, groeit eveneens snel: afgelopen jaar met 40 procent. 

Lokale energiecoöperaties zijn een cruciale schakel in het Klimaatakkoord. Komende jaren moeten op land honderden windmolens en zonneakkers worden bijgebouwd. Afgelopen jaren liepen zulke bouwprojecten veel vertraging op doordat omwonenden ertegen protesteerden. Door buren te laten meebeslissen en meeprofiteren, zijn bezwaarprocedures te voorkomen.  In 2030 moet daarom de helft van alle windmolens op land en zonneprojecten eigendom zijn van de lokale omgeving.

Daarvoor is nog veel werk aan de winkel: de huidige collectieve windmolens zijn samen goed voor slechts 5 procent van de op land opgewerkte wind-energie. Het gros van de windmolens is eigendom van commerciële energiebedrijven. Bij zonne-energie gaat het nu om 2,6 procent van het totaal: verreweg de meeste zonnepanelen liggen op particuliere daken en in commerciële zonneakkers. 

De feitelijke bijdrage van de 70.000 Nederlandse energiecoöperatieleden gaat echter verder, zegt woordvoerder Katrien Prins van HIER. ,,Elke coöperatie voert actief campagne in zijn eigen omgeving. Zo leveren ze een belangrijke bijdrage aan de energietransitie.” Zij signaleert dat energiecoöperaties met steeds weer nieuwe ideeën komen. ,,Zo komt coöperatief autodelen nu echt van de grond en zijn er tal van voorbeelden van coöperatieve laadpalen, buurtopslag en digitale energiehandel tussen bewoners.’’

Burgers organiseren zich volgens het Klimaatbureau HIER ook steeds vaker in collectief wijkverband om samen te zoeken naar alternatieven voor aardgas. De eerste warmtecoöperaties zijn opgericht in Den Haag, Amsterdam en Wageningen en in minstens 17 wijken zijn bewoners druk bezig met plannen. Daarnaast zijn de eerste twee biogasprojecten van start gegaan.

De meest energiecoöperaties zijn te vinden in Noord-Holland (77) en Gelderland (66). In 2018 zijn in Noord-Holland (15), Zuid-Holland (12) en Groningen (11) de meeste nieuwe coöperaties opgericht.