Bedrijven mijden Rotterdam om klimaat, miljarden naar Antwerpen

Al zo’n twee miljard euro aan recent aangekondigde investeringen in de chemie gaat naar België in plaats van naar Rotterdam, heeft de Havenvereniging Rotterdam becijferd. En dat verlies wordt binnenkort nog groter.

Zo maakte het Oostenrijkse Borealis afgelopen oktober bekend 1 miljard euro te steken in een nieuwe Antwerpse fabriek. Daar moeten onder meer plastics voor de auto-industrie worden gemaakt. Covestro, de voormalige chemietak van Bayer, bouwt er ook een fabriek, voor 300 miljoen euro.

Ook Inovyn, Kaneka en Nippon Shokubai investeren honderden miljoenen in de Antwerpse haven. Als klap op de vuurpijl kiest het Britse Ineos waarschijnlijk voor Antwerpen in plaats van voor de Tweede Maasvlakte. De nieuwe fabriek gaat 2,7 miljard euro kosten.

De Havenvereniging Rotterdam noemt de klimaateisen een belangrijke factor waarom meer bedrijven voor België kiezen. Waar de EU de CO2-uitstoot in 2030 met 40 procent wil beperken, gaat het Nederlandse kabinet voor 49 procent. ,,Het is onduidelijk hoe Nederland dat doel wil halen’’, zegt Robert Tieman, secretaris van de Havenvereniging en werkzaam bij chemiegigant LyondellBasell. ,,Bedrijven willen weten waar ze aan toe zijn. Die onzekerheid hebben ze in België niet.’’

De brancheorganisatie van chemiebedrijven VNCI is bezorgd. ,,We moeten ons achter de oren krabben’’, zegt directeur Colette Alma. Met een omzet van 50 miljard euro en 44.000 werknemers is de chemie een belangrijke industrie voor Nederland.’’

Hans de Boer, baas van werkgeversclub VNO-NCW, noemt de strengere CO2-ambities contraproductief. ,,Daarom raken wij buitenlandse investeringen kwijt.’’ Hij wijst erop dat chemische bedrijven door allerlei innovaties veel minder CO2 uitstoten dan bedrijven elders. ,,Die milieuwinst gaat verloren. Dat betekent: de aarde warmer en Nederland armer.’’

Hoogleraar ondernemingsbeleid Henk Volberda geeft een tegengeluid. ,,Rotterdam wil voorop lopen in het verduurzamen van de chemische industrie. Die moet stoffen minder op basis van olie en gas produceren en meer volgens duurzame alternatieven zoals vergisting van suikerbiet.’’ 

Veel traditionele bedrijven zijn huiverig voor die omslag, stelt hij. ,,Dat speelt Antwerpen op korte termijn in de kaart. Op de lange termijn kan de Rotterdamse keuze juist een voordeel worden en bedrijvigheid opleveren.’’ 

Ondertussen gaat in België de vlag uit. ,,2018 draait uit op een Grand Cru’’, jubelde CEO Jacques Vandermeiren van het Antwerps Havenbedrijf recent tegen Vlaamse zakenkrant De Tijd na de zoveelste mega-investering. ,,Voor de volgende vijf jaar zijn voor zo’n 10 miljard euro investeringen aangekondigd’’, vervolgde hij. ,,Op jaarbasis halen we ongeveer dezelfde cijfers als Rotterdam.’’

Voorlopig blijft de Rotterdamse haven overigens aanzienlijk groter dan die van Antwerpen. Zo biedt het Rotterdamse havengebied werk aan 90.000 mensen en Antwerpen aan 60.000. Bij de belangrijke containeroverslag handelde Rotterdam in de eerste helft van vorig jaar bijna 7,1 miljoen containers af, tegen 5,1 miljoen voor Antwerpen. Wel groeit Antwerpen ook in overslag harder.