Bezorger Sytze tegen Deliveroo voor de rechter. Is hij werknemer?

Bezorgdienst Deliveroo, dat inmiddels in veertien Nederlandse steden maaltijden bezorgt, eiste vorig jaar dat alle 1900 fietskoeriers hun arbeidscontract verruilden voor een overeenkomst op basis van zelfstandigheid. Bezorgers zouden die flexibiliteit prettiger vinden. Ook zouden ze meer verdienen.

Ferwerda pikt dat niet. ,,Ik wil werknemer blijven, want dan ben ik verzekerd van inkomsten", vertelde de 20-jarige student voorafgaand aan de zitting. ,,Want wat als ik een ongeluk krijg en arbeidsongeschikt raak? Ook bouw ik geen pensioen op." Met hulp van vakbond FNV Jong en de PvdA zamelde hij via een crowdfundactie 7000 euro in om de juridische kosten te dekken.  Er is sprake van schijnzelfstandigheid, claimen die met Ferwerda.

Vanmiddag stond hij tegenover Deliveroo voor de rechtbank Amsterdam. Dit onder grote publieke en mediabelangstelling, de rechtszaal was gevuld met tientallen belangstellenden. Voor de ingang deelde de PvdA pizzapunten uit en verzamelden zich bezorgers van Deliveroo en Foodora om Ferwerda te steunen. Eerder voerden koeriers ook al actie in onder meer Haarlem en Amsterdam.

Tijdens de zitting legt Ferwerda's advocaat Bas van Dis uit dat uit alles blijkt dat Sytze in feite een gewone arbeidsovereenkomst heeft en geen overeenkomst van opdracht. Hij wijst er op dat Deliveroo toezicht uitoefent op de rijders. ,,Als bezorgers inloggen op de app ziet Deliveroo waar Sytze rijdt, of hij treuzelt, of juist niet. Ze zien exact hoeveel maaltijden hij bezorgt en kan desnoods maatregelen nemen in de arbeidsrelationele sfeer."

Ergo: er is dus een gezagsverhouding. Als Ferwerda continu bestellingen verkeerd bezorgt, ligt hij eruit. Via de chatfunctie in de app kan hij bij problemen Deliveroo contacteren. 

Deliveroo ziet zich op zijn beurt juist als 'een technologiebedrijf dat restaurants op eenvoudig op digitale wijze koppelt aan klanten', stelt raadsvrouw Maartje Govaert. De advocate van Norton Rose schetste een beeld van de gemiddelde Deliveroo-bezorger. ,,De meeste koeriers werken minder dan tien uur per week. Het betreft mbo, hbo en universitair geschoolden. Mensen die vaak tussen twee banen in zitten en maximale flexibiliteit willen. Ze willen hun werk om hun leven organiseren, niet andersom." 

Al met al zou het freelance model de Deliveroo-bezorgers beter passen. Zeker nu een doorsnee bezorger maximaal vier maanden rijdt. ,,Het is geen race to the bottom, daar heeft deze groep veel te veel mogelijkheden voor. Het is juist een race to the top." Volgens de raadsvrouw verdient  bezorger Ferwerda twee keer zoveel dan toen hij werknemer was  'nog exclusief belastingvoordelen'. Iets dat Ferwerda overigens betwist.

Deliveroo, dat in 2013 in Londen begon en sinds 2015 in ons land actief is, stelt dat sinds het rijders op flexbasis laat werken 2.000 aanmeldingen per maand krijgt. In Den Haag, Eindhoven, Breda en Amsterdam zou er zelfs een wachtlijst zijn, voegde Stijn Verstijnen, country manager Benelux van Deliveroo toe.

Het bezorgplatform probeerde Ferwerda weg te zetten als een beroerde koerier: van de ruim 400 gereserveerde bezorgsessies zegde hij er 259 af, waarvan 201 op het laatste moment. Een no-show in Deliveroo-taal. ,,Dit is trouwens zijn goed recht als zelfstandige, als werknemer had hij dat niet gekund. Maar dan was hij al na twee waarschuwingen ontslagen op staande voet." 

Dit impliceert ook al dat er geen sprake zou zijn van een gezagsverhouding. ,,Ferwerda is geheel vrij om te werken wanneer hij wil. En ondanks zijn veelvuldige afzeggen kan hij gewoon blijven rijden." 

Kantonrechter Van Berkum wilde van Sytze weten of hij de Deliveroo-jas en bezorgbox verplicht moest dragen, iets wat Deliveroo betwist. ,,Die indruk had ik wel degelijk: ik heb ze immers gekregen van Deliveroo en ook wijst alles op hun website daarop."

Ook Deliveroo kreeg de nodige vragen, bijvoorbeeld hoe het ondoorzichtige systeem van tijdslots waarop bezorgers kunnen intekenen, werkt. En uiteraard waarom het niet is blijven werken met zowel arbeidscontracten als met zelfstandigen. Een duidelijk antwoord kwam daar niet op.

Wel gaf Deliveroo openheid over waarom het niet meteen met freelancers begon te werken. ,,In de beginfase was niet duidelijk hoeveel bestellingen er zouden zijn. Dan moet er iemand klaar zit als een klant wat bestelt. Duidelijk was dat als de business groeit het flexibele model beter is."

De bezorgdienst stelt unfair behandeld te worden in de pers. ,,Daar wordt een verkeerd beeld van ons geschetst. Wat wij doen, sluit volledig aan bij de Nederlandse wet."

Verder lezen na de foto

Hoogleraar arbeidsrecht Evert Verhulp (UvA) durft niet te voorspellen of Sytze de rechtszaak gaat winnen. ,,Het kan twee kanten op. Enerzijds is hij vrij in de uitoefening van zijn taken en kan hij de Deliveroo-app uitzetten. Dat past niet in het klassieke model van een arbeidsovereenkomst." 

Tegelijk zijn er meerdere argumenten die juist wel een contract suggereren. ,,Het feit dat Deliveroo statistieken over zijn rijgedrag bijhoudt. Als dat zo is, is het een beoordelingssysteem en dat past bij een arbeidsovereenkomst." 

Verhulp gelooft overigens niets van Deliveroo's argumenten dat bezorgers zelf zo graag willen freelancen. ,,Natuurlijk is het een commercieel verhaal, ze doen dat niet om de koeriers een plezier te doen. Dat wil niet zeggen dat die bezorgers niet meer geld kunnen overhouden."

Verhulp constateert wel dat het Nederlandse recht milder tegenover zelfstandigheid dan het Europese recht staat. ,,Brussel ziet zzp'ers eerder als werknemer." De kans is dat de situatie in Nederland verandert, want VVD, PvdA, CDA en CU hebben afgesproken schijnzelfstandigheid harder aan te pakken. Maatregelen volgen echter pas op zijn vroegst na 2020."

Volgens de PvdA duurt dat te lang. De sociaaldemocraten hebben een speerpunt gemaakt van de werkwijze van platformbedrijven als Deliveroo en Uber. PvdA-kamerlid Gijs van Dijk, die bezorger Ferwerda ondersteunt en aanwezig was bij de rechtszaak, spreekt schande van de werkwijze van Deliveroo. ,,Ze hebben lak aan sociale wetgeving en de manier waarop wij in Nederland met werknemers omgaan. 

Ook Ferwerda's advocaat stelde tegen de rechter niet te willen wachten op besluitvorming te Den Haag. Dat kan immers nog tijden duren. Deliveroo drukte de kantonrechter juist op het hart niet op de politieke discussie vooruit te laten.

Al met al wacht kantonrechter Van Berkum een lastig taak, iets dat ze zelf ook beseft. ,,Uiteraard zie ik ook dat er in Den Haag en in Europa over deze zaak wordt nagedacht." Voor haar oordeel neemt ze een maand de tijd. Op 23 juli volgt de uitspraak.