Bedrijven zonder ‘substantiële’ aanwezigheid of economische activiteit in een bepaalde lidstaat raken straks zonder pardon hun belastingvoordeel kwijt, zo kondigde Eurocommissaris van Economische Zaken Paolo Gentiloni vanmiddag aan. Hij wil ook van het nultarief af. Zijn voorstellen passeren 22 december de Commissie.

Na jaren stagnatie in tal van fiscale dossiers lijkt Brussel eindelijk tempo te willen maken. Dat komt voor een deel door de Pandora Papers met concrete onthullingen over hoe overheden wereldwijd jaarlijks 443 miljard euro mislopen door belastingontwijking. En voor een ander deel doordat Brussel dat geld, dan wel het Europese deel ervan, broodnodig heeft om het economisch herstel na corona te combineren met een ongeziene vergroening en digitalisering. Gentiloni vroeg de belastingspecialisten uit het Europese Parlement hem te helpen, maar die oproep leek tamelijk overbodig: zij hangen al dag en nacht aan zijn been.

Nogal wat van hen drongen erop aan het minimumtarief van 15 procent voor vennootschapsbelasting, wereldwijd overeen gekomen op voorspraak van VS-president Biden, meteen ook flink op te trekken. ,,Als we daar 25 procent van maken krijgen we drie keer meer geld”, aldus Manon Aubry van het ultralinkse GUE. Volgens Gentiloni zijn de 15 procent een minimum en zit het tarief in belangrijke EU-lidstaten daar al boven: ,,En dat blijft zo.” 

Zelf wil hij zich volgend jaar concentreren op de effectieve betaling van winstbelasting. Diverse Parlementsleden drongen ook aan op een veel uitgebreidere zwarte lijst van belastingparadijzen. ,,Daar staan nu maar negen landen op, jullie hebben er kort na de Pandora Papers zelfs nog drie afgehaald”, aldus opnieuw Aubry. ,,En één van de mensen die zulke lijsten opstelt, Wopke Hoekstra uit Nederland, blijkt er dan zelf belangen te hebben.” 

Het feit dat landen van die lijst verdwijnen is positief, zo antwoordde Gentiloni, want dat betekent dat belastingparadijzen zich beter aan regels houden, die ook nog eens steeds strenger worden. ,,Het is een proces. Vanaf volgend jaar moeten ze ook gaan rapporteren over de winsten per land van multinationals.” Het Parlement is het al jaren een doorn in het oog dat EU-belastingparadijzen als Luxemburg, Ierland en Nederland per definitie niet op de lijst komen. Gentiloni: ,,De opzet is niet door mij bedacht.” Enthousiaster is het Parlement over pogingen van de Italiaan om belastingontwijking via meerderheidsbesluitvorming tegen te gaan. Het feit dat elk land nu op fiscaal vlak nog een vetorecht heeft, is al jaren de belangrijkste hinderpaal voor een effectieve Europese aanpak.

PvdA-Europarlementariër Paul Tang, die het overleg met Gentiloni voorzat, hekelde het feit dat een belangrijke adviseur van brievenbusfirma’s een debat met het Parlement uit de weg ging. Advocatenkantoor Baker McKenzie, ook een veelvuldig in de Pandora Papers genoemde Zuidas-bewoner, had in die confrontatie geen zin. Tang: ,,Een gemiste kans. Maar met nog meer hoorzittingen in aantocht ontkomen ook zij niet aan publieke controle.”  

D66 wil dat de financiële belangen van nieuwe ministers openbaar worden gemaakt vóórdat ze benoemd worden. Dat staat in een nieuw voorstel na het opduiken van Hoekstra’s naam in de Pandora Papers, zo is in onderstaande video te zien: