Europese gasprijs schiet omhoog na langere sluiting Nord Stream 1: ‘Rusland is onbetrouwbaar’

De Europese gasprijs is vanochtend op de toonaangevende gasbeurs in Amsterdam met ruim een vijfde omhoog geschoten nu de belangrijke pijplijn, Nord Stream 1, langer dicht blijft. De prijs voor een megawattuur gas noteerde circa 26 procent hoger op 268 euro. De gasprijs stond medio 2021 nog rond de 20 euro per megawattuur.

Harmke de Vries 05-09-22, 08:12 Laatste update: 05-09-22, 14:24

Rusland levert Duitsland vooralsnog geen gas meer via de Nord Stream 1-gasleiding, die zaterdag weer in gebruik zou worden genomen. Lekkende olie zou de reden zijn om de gasleveringen langer stil te leggen, meldde het Russische staatsgasconcern Gazprom. ,,Maar dat is het verhaal van Rusland. Ons verhaal is: Poetin houdt de gaskraan gewoon dicht’’, vertelt energie-expert Jilles van den Beukel, als onderzoeker verbonden aan de denktank the Hague Centre of Strategic Studies (HCSS). Woensdag werd de pijpleiding tussen Rusland en Duitsland via de Oostzee al voor drie dagen stilgelegd vanwege onderhoud.

Rusland is onbetrouwbaar

Er is vrees dat Gazprom de gasleveringen via Nord Stream 1 helemaal niet meer gaat hervatten. ,,Hoe lang dit gaat duren? Dat weet je niet. Ik kan niet in het hoofd van Poetin kijken. Ik weet niet hoe hij dit speelt. Misschien gaat de gaskraan morgen weer open, maar het kan ook maanden duren’’, zegt Van den Beukel. ,,Maar de markt houdt hier al een tijdje rekening mee. Er waren tekenen dat dit er aan zat te komen. Rusland is onbetrouwbaar wat betreft gaslevering.’’

Luister ook naar onze podcast Politiek Dichtbij:

Moskou verlaagde de toevoer van gas eerder al tot 20 procent van de maximale capaciteit. Ook hiervoor droeg Gazprom technische problemen als reden aan. Rusland stuurt nog wel gas via een route door Oekraïne naar Europa, maar dat is niet voldoende om de gestopte leveringen door Nord Stream 1 te compenseren. ,,Dat was een grote schok. Poetin speelt een partijtje schaak. De sluiting van Nord Stream 1 is bij wijze van zijn 32ste zet.’’

De AEX-index op het Damrak is maandag flink lager geopend. Ook de andere Europese beursgraadmeters lieten forse verliezen zien. Vooral de DAX in Frankfurt liep averij op na het besluit van Moskou. De grootste economie van de eurozone is nog altijd sterk afhankelijk van de invoer van Russisch gas. Bij een volledige stopzetting van de Russische gasleveringen zal de belangrijke handelspartner van Nederland in een economische recessie belanden.

Geen toeval

De sluiting van Nord Stream 1 is in ieder geval geen toeval. Dit weekeinde liet de Duitse regering weten dat het haar gasvoorraden sneller kon aanvullen dan verwacht. Formeel zouden de Duitse opslagtanks nu al voor 85 procent zijn gevuld. De gasprijs op de internationale markten daalde na dat goede nieuws, prompt kwam de repliek uit Moskou en bleef Nord Stream 1 dus dicht.

In tegenstelling tot Duitsland kreeg Nederland al geen Russisch gas meer. Maar onze gasmarkten zijn deels aan elkaar gebonden: als Duitsland komende winter wél tekorten heeft, moet Nederland de buren ook gas leveren.

De gasvoorraad in Bergermeer (waar gas voor de industrie wordt opgeslagen) is nu voor zo’n 68 procent gevuld. Dat moet 90 procent worden. Het kabinet trekt nog eens 10 miljoen euro extra uit bovenop de 200 miljoen euro die al was gereserveerd om leveranciers te verleiden hun gas in de opslag te stoppen in plaats van nu te verkopen tegen de huidige hoge gasprijs.

De opslagen in onder andere Norg en Grijpskerk (waar gas voor huishoudens wordt bewaard) wil het kabinet zelfs tot 100 procent vullen. Maar dat is geen reden om achterover te leunen. Als alles volgens plan verloopt, zit er straks 11,8 miljard kuub gas in de verschillende bergingen. Het totale Nederlandse gasverbruik was in 2021 40 miljard kubieke meter.

Gevolgen voor consument

De stijging van de Europese gasprijs gaat ook zeker gevolgen hebben voor de consument. Van den Beukel: ,,Maar het is een klein stukje van de puzzel. Wat consumenten betalen hangt af van de prijs over een veel langere periode, en daar een gemiddelde van.’’

De vraag nu is hoe we omgaan met deze hoge prijzen, volgens Van den Beukel. ,,Je ziet onvrede bij de consument. En dat is begrijpelijk. De hoge energieprijzen zijn voor ons een probleem op korte termijn. Maar voor Poetin kan dit een probleem voren voor langere termijn. Nu profiteert hij nog van de hoge prijzen, maar wat als hij op langere termijn het gas niet kwijt kan? Hij loopt het risico een van zijn grootste klanten kwijt te raken.’’

Politiek drukmiddel

Dat Gazprom de belangrijke gaspijpleiding dichthoudt, is volgens de Europese Commissie een teken dat het Russische staatsbedrijf ‘onbetrouwbaar’ is. Europese leiders verwijten Rusland de gaskraan als politiek drukmiddel in te zetten.

Als het aan de Europese Commissie ligt, komt er een prijsplafond voor gas via gaspijpleidingen uit Rusland. Volgens Brussel is een limiet op de gasprijs nodig ‘zodat de Europese Unie zich kan verweren tegen manipulatie door president Poetin’.

Europa werkt aan revolutionaire plannen om de waanzinnig hoge gas- en stroomprijzen snel omlaag te krijgen. Daaronder een heffing op de superwinsten die sommige energiebedrijven nu maken en een prijsplafond voor Russisch gas.

EU-Raadsvoorzitter Tsjechië hoopt dat de 27 lidstaten komende vrijdag al tot eerste besluiten komen. De ongekend hoge prijzen leiden tot een armoedeval en sociale onrust, maar in toenemende mate ook tot al dan niet tijdelijke bedrijfssluitingen, aldus de Tsjechen in een gelekt ontwerpdocument waarover het hele weekend intensief is overlegd. Een snelle Europese aanpak is dringend nodig, zo meent Praag dan ook. ,,Het is duidelijk dat de aankomende winter de veerkracht van de Europese energiemarkt gaat testen.”

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen heeft de afgelopen weken al een paar maal pakketten voorstellen voor zowel de kortere als de langere termijn beloofd. Het Tsjechische document legt geen concrete voorstellen voor, maar noemt wel reeksen opties waarover de voorzitters van Raad en Commissie liefst vrijdag al een opinie van de lidstaten willen. Eén ervan is een prijsplafond voor Russisch gas, zoals de G7 van grote en rijke industrielanden al voor Russische olie wil. Poetin moet dan zelf maar bepalen of hij voor die lagere prijs wil leveren of niet.

In elk geval zou Europa dan weer het initiatief naar zich toe trekken in plaats van lijdzaam het Russische gemorrel aan de gaskraan te ondergaan. Andere opties zijn gericht op een de facto ontkoppeling van de stroom- en gasprijs, waardoor het momenteel extreem dure gas niet langer ook elektriciteit extreem duur maakt.

Zeer omstreden is het idee om versneld emissierechten op de markt te brengen, zonder daarmee schade toe te brengen aan het Europese klimaatbeleid, iets wat Brussel en de Tsjechen kennelijk tegen elke prijs willen vermijden. Nog een optie is doelen stellen voor vermindering van het stroomgebruik, zoals de lidstaten eerder deze zomer al voor gas (min 15 procent) overeenkwamen.

Europees president Charles Michel drong net afgelopen weekend stevig aan op concrete voorstellen van de Commissie, waar de lidstaten al ‘talloze malen’ om hebben gevraagd. ,,Op dit moment ligt er nog niets”, zei hij in interviews met verschillende dagbladen. En: ,,We hebben geen tijd meer te verliezen.”

Bekijk onze video's over de economie in onderstaande playlist:

Reageren kan onderaan dit artikel. Alleen reacties voorzien van een volledige naam worden geplaatst. We doen dat omdat we een debat willen met mensen die staan voor wat ze zeggen, en daar dus ook hun naam bij zetten. Wie zijn naam nog moet invullen, kan dat doen door rechts bovenaan op onze site op ‘Login’ te klikken.

220 reacties

Plaats hier je reactie

Resterende karakters 500

marian Vroede

5 maanden geleden

Gisterenavond las ik online der Welt dat politicus Sahra Wagenknecht van die Linke wilt gaan onderhandelen met Poetim over gas. Ze zei dat "Ze er nietvan overtuigd is dat de oorlog een dag eerder beindigd zal worden als onze economie geruïneerd is". En "Onze economie ruïneren niets te maken heeft met solidariteit naar Oekraïne". Veel, zeel veel bijval heeft zij zeker a.d.h.v alle reacties te lezen.
Wim van Zuilekom

5 maanden geleden

Dit is het resultaat van de samenwerking van Brussel met de 'goede' Amerikanen tegen de altijd maar 'slechte' Russen, Oekraine bij de EU waar we niets aan hebben maar voor de mogelijkheid voor het 'goede' Amerika om militairen en raketinstallaties langs de Russische grens te stationeren, alleen is de politiek te laf om dat openlijk te zeggen, bang voor hun baantje of een 'positie elders' !
Hans Laats

5 maanden geleden

Hans Laats. De EU zaagt zijn poten af en Poetin geniet van zijn, niet op een goede manier, rijkdom 😲😉
Petrus Dijkzeul

5 maanden geleden

De EU zadelt Rusland op met sancties waarvan zij weinig nadeel ondervinden, maar tegelijkertijd wordt de eigen bevolking gruwelijk benadeeld en die daarvoor een torenhoge energie rekening gaat ontvangen.
marian Vroede

5 maanden geleden

@M Kok Maar u hoeft mijn mening niet te delen hoor. Ieder zijn eigen inzichten en meningen! 😉