Onderzoeksbureau Experian noemt ze Wesley en Melissa. Het fictieve 27-jarige stel heeft een zoontje van 1 jaar. Zij werkt als huishoudelijke hulp, hij is werkloos. Kinderkleding en speelgoed krijgen ze meestal van buurtgenoten. In de supermarkt kiezen ze luiers van het huismerk. Zo gaat het goed, maar soms kriebelt het verlangen om meer geld uit te geven. Ze lenen geld voor een vakantie in Avonturenpark Hellendoorn.

Maar kort daarna gaan zowel de wasmachine als de droger stuk. Nu moeten ze hun vakantie aflossen én andere apparatuur aanschaffen. Daarmee stort het kaartenhuis in elkaar: ze kunnen de eindjes echt niet meer aan elkaar knopen.

Vooral in steden
Wesley en Melissa staan model voor tal van gezinnen tussen 25 en 45 jaar met een laag inkomen en laag opleidingsniveau. Zij lopen meer dan gemiddeld risico op onnodige schulden. Onderzoeksbureau Experian beschrijft dit risico voor vijftig verschillende types huishouden. De informatie is te koop voor telecom- en energiebedrijven, die volgens Experian zo beter kunnen afwegen welke nieuwe klanten ze accepteren.

De ruim 210.000 gezinnen met risicovolle schulden wonen vooral in steden, maar niet alleen in arme verouderde wijken. Ook de nieuwbouw in de Flevopolder is risicogebied. Bovenaan staan Rotterdam en Den Haag, waar vooral Turkse, Surinaamse en Oost-Europese huishoudens in huurhuizen het moeilijk hebben om hun koop- en leengedrag aan te passen in financieel barre tijden.

Schilder Achmed (38)
Nog een typerend fictief Experian-huishouden is dat van schilder Achmed (38) uit de Haagse Schilderswijk. Hij zit al 2 jaar thuis met een rugblessure. Achmed baalt van het gebrek aan kansen in zijn leven. Zijn werkloze vriendin heeft bij sollicitaties last van haar hoofddoekje, maar haar verlangens zijn groot. Ze wil een ander huis, een auto voor de deur en leuke kleren kopen. Geen geld? Dan lenen ze het om toch hun wensen in vervulling te laten gaan. Totdat de bank, de vrienden en de familie een streep trekken: tot hier en niet verder, tijd om af te lossen.

Volgens de Vereniging voor Schuldhulpverlening en Sociaal Bankieren (NVVK) is de situatie mogelijk ernstiger dan de risicovolle leningen bij 210.000 gezinnen doen vermoeden. Het afgelopen jaar alleen al hebben 90.000 personen met een gemiddelde schuld van 38.000 euro zich gemeld bij hulpinstanties, een verdubbeling in vergelijking met enkele jaren terug.

'Complexer dan ooit'
'De groep schuldenaren is complexer dan ooit', zegt NVVK-woordvoerder Kosta Skliris. 'Naast uitkeringsgerechtigden zien we nu ook de hurende zzp'ers of huisbezitters met een modaal inkomen in de schuldhulpverlening.'

Annemarie Koop van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) spreekt van een zorgelijke trend. Mensen schromen niet om keer op keer te lenen. Het besluit om hulp te zoeken, komt vaak te laat. Ook merkt het Nibud dat er steeds meer geleend wordt bij familie of vrienden. 'Het nadeel is dat goede relaties onnodig onder hoogspanning komen te staan. Als het niet anders kán, zet dan wel iets op papier om gedoe te voorkomen.'