Het is een formidabel dilemma: cashen de 53 Eneco-gemeenten hun aandelen of houden ze hun jaarlijkse dividend? Een beslissing is gewenst nu Eneco eind januari is afgesplitst van netbeheerder Stedin en als gewoon commercieel bedrijf door het leven gaat. Voor 31 oktober klokke 18:00 eist de Aandeelhouderscommissie van Eneco (AHC) hom of kuit. 

Bij verkoop vaart de zilvervloot binnen: het groene energiebedrijf is 2,5 tot 2,9 miljard euro waard. Rotterdam kan als grootste aandeelhouder (32 procent) ruim 850 miljoen euro tegemoet zien, Dordrecht ca 250 miljoen. Andere gemeenten bezitten vaak beduidend minder aandelen, maar ontvangen nog steeds miljoenen tot tientallen miljoenen.

Deze krant stuurde alle 53 colleges van b&w een vragenlijst: wilt u verkopen of houden en waarom? Wat is de verwachte opbrengst? Welke voorwaarden stelt u? Zijn Gazprom of Shell acceptabele kopers? Veertig colleges van B&W stuurden de lijst terug.

(Bekijk op onderstaande kaart hoeveel Eneco-aandelen jouw gemeente heeft en wat ze waard zijn)

De resultaten: 34 eigenaren kiezen verkopen. Zij zijn goed voor 70,5 procent van de Eneco-aandelen. Slechts vier gemeenten - Amstelveen, Aalsmeer, Ridderkerk en Den Haag – willen behouden. Bij elkaar bezitten ze een vijfde in Eneco. Twee gemeenten Hellevoetsluis (0,9%) en Lingewaal (0,34%) hebben geen standpunt en laten het aan hun gemeenteraad. In Gorinchem (0,68 procent) staakten donderdagavond de stemmen: de helft van de raad is voor, de andere helft tegen. 

Van de dertien gemeenten die niet reageerden is de positie grotendeels bekend. Pijnacker-Nootdorp wenst zijn 2,1 procent te verkopen. Hetzelfde geldt voor oa Rijswijk (1,8%) en Westvoorne (0,54%). De Friese gemeenten Ameland, Dongeradeel, Ferwerderadiel en Kolummerland willen houden, maar bezitten samen slechts een magere 0,65 procent van de aandelen. 

Al met al wensen veertig gemeenten met ruim 75 procent van de aandelen te verkopen. Acht zijn tegen, van de overige vijf is de positie nog onduidelijk.

Adriaan Visser, wethouder Financiën in Rotterdam en voorzitter van de Aandeelhouderscommissie, herkent de uitkomsten. Volgens berekeningen van de AHC is 92 procent van de colleges van b&w vóór verkoop. ,,Maar uiteraard gaat het om wat gemeenteraden beslissen.”

Een vijfde van de raden heeft inmiddels vóór verkoop gestemd. Den Haag, na Rotterdam de grootste aandeelhouder, koos donderdag toch voor houden. Een tegenvaller, maar niet meer dan dat, meent Visser. ,,Volgende week stemt de Rotterdamse raad en is er normaliter een meerderheid voor verkoop.”

Al met al verwacht de Rotterdamse D66-wethouder na 31 oktober de verkoop van Eneco – een veiling of beursgang – voor te kunnen bereiden. ,,Enige onzekerheid lijkt of we de 75 procent halen.” Die grens biedt een koper de mogelijkheid op een statutenwijziging en daarmee absolute controle. ,,In dat geval brengt Eneco meer geld op."

Visser mag optimisme uitstralen, tegenstanders zien kansen. ,,Deze uitkomst is slechts een dagkoers,” reageert Amstelveense Financiën-wethouder Herbert Raat op de AD-enquête. ,,Den Haag laat zien dat gemeenteraden beslissen. Pas de laatste weken zie ik een politiek inhoudelijke discussie ontstaan. De echte beslissing valt na de Gemeenteraadsverkiezingen volgend jaar maart.” 

Raat, nota bene VVD-wethouder, noemt verkoop onwenselijk. ,, Eneco is heel belangrijk bij de verduurzaming. Er is veel goed gegaan in de jaren ’90, maar we hebben ook taken te gemakkelijk geprivatiseerd. Laten we die fout niet opnieuw maken.” 

De wetsdienaar richt zijn peilen op de grote aandeelhouders, met name Rotterdam. Grootste partij Leefbaar Rotterdam - in 2009 nog tegen verkoop van Eneco - is nu voor. ,,De Leefbaar-raadsleden moeten eens goed terugkijken naar oude interviews met Pim Fortuyn. Die vond dat gas, water en licht in publieke handen moeten blijven. Als Leefbaar straks voor stemt, dan vraag ik me af echt af voor wie ze daar in de bankjes zitten.”