Hoge Raad: Spaartaks is oneerlijk

De zaak draait om de in 2001 ingevoerde heffing op vermogen van particulieren. Destijds werd uitgegaan van een rendement van 4 procent op dat vermogen. Daarover moeten belastingplichtigen dan weer 30 procent belasting betalen. In totaal is dat een belasting van 1,2 procent over het vermogen.

Maar in de praktijk halen veel mensen dat rendement niet. De rente op een spaarrekening ligt dicht bij 0 procent. Dat betekent dat mensen dus meer aan belasting betalen dan ze aan rendement ontvangen en hun vermogen elk jaar kleiner zien worden. En dat is diefstal, zo luidt de klacht van de Bond voor Belastingbetalers (BvB). Die stapte naar de rechter om een aantal belastingaanslagen uit 2013 en 2014 te laten toetsen.

De Hoge Raad gaat deels mee in die redenering. Volgens de hoogste belastingrechter in Nederland moet gekeken worden naar het rendement dat gemaakt kan worden op een spaarrekening en beleggingen in staatsobligaties, het zogenoemde risicovrije rendement. Als dat lager is dan de 1,2 procent levert de belastingheffing wat in juridische termen ‘een buitensporig zware last’ op, oftewel een onterecht grote greep van de fiscus in de portemonnee van de burger. Dat moet de wetgever herstellen, zegt de Hoge Raad. De rechter gaat niet over hoe dat zou moeten.

,,Maar daarmee hebben de belastingbetalers niet automatisch recht op teruggaaf van het teveel betaalde’’, waarschuwt Arjo van Eijsden, belastingexpert bij adviesorganisatie EY. ,,Want elke belastingplichtige moet individueel aantonen dat de belastingheffing tot een buitensporig zware last leidt.’’

En dat valt nog niet mee in de praktijk. Want de rechter kijkt niet alleen naar het vermogen van iemand, maar ook naar het inkomen van de belastingplichtige en bijvoorbeeld de partner. Ook kan het zijn dat er bijvoorbeeld nog vermogen in een huis zit. ,,Bij iemand met een hoog inkomen zal de rechter eerder zeggen: ‘u betaalt wel te veel belasting over uw vermogen maar u kunt het lijden. Voor u is dit geen buitengewoon zware last’, geeft Van Eijsden als voorbeeld.

Het is nog onduidelijk of deze uitspraak de fiscus dus geld gaat kosten. Maar Van Eijsden waarschuwt wel voor mogelijke gevolgen voor latere jaren. ,,Deze uitspraken gaan over 2013 en 2014. Maar er lopen ook zaken over latere jaren.’’ Als straks blijkt dat ook in die jaren teveel belasting is geheven kan de Hoge Raad zeggen dat de wetgever dit had moeten herstellen. Als de overheid dat niet tijdig doet kan de Hoge Raad zelf tot herstel overgaan en dat kan de fiscus flink geld gaan kosten. De spaartaks levert jaarlijks 4 tot 5 miljard euro op.