Iedereen aan de bitcoin (en niemand snapt 'm)

De bitcoin wordt steeds bekender en breekt record na record. Langzaam maar zeker beginnen ook niet-nerds te investeren. Puur uit winstbejag, want met bitcoins betalen doet nog steeds bijna niemand. De vraag is of gebruikers de risico’s wel zien. ‘Mensen volgen de mediahype zonder dat ze begrijpen wat ze doen.’

Sander van Mersbergen 12-08-17, 12:32 Laatste update: 12-08-17, 14:05

De zaakjes gaan goed, bij BTCDirect in Nijmegen. Volgende week betrekt het jonge bedrijf, dat klanten helpt bitcoins en andere digitale munten te kopen en verkopen, een eigen kantoorpand in Nijmegen. Het aantal medewerkers groeide sinds 2013 van 3 naar 15, het aantal gebruikers vertwintigvoudigde. ,,Het zijn er nu enkele tienduizenden, voornamelijk uit Nederland”, zegt mede-oprichter Davy Stevens. ,,We helpen hen bitcoins te kopen op internationale beurzen. Vergelijk het met aandelen: die koop je ook niet rechtstreeks op Wall Street. Bij ons kunnen klanten met iDeal betalen. En ze vinden het fijn dat ze met een Nederlandse partij zaken doen.”

Want om nou te zeggen dat het bitcoin-professoren zijn, die klanten… nee. Ze reageren vooral op de enorme koersstijgingen van de digitale munt, die de laatste maanden keer op keer door het plafond gaat. Stevens: ,,Elke keer als de koers sterk stijgt, is er een toeloop. De massa loopt achter het rendement aan.”

Buitenspel

Een jaar geleden was één bitcoin ongeveer 500 euro waard, nu komt de grens van 3.000 euro al in zicht. Die spectaculaire groei zorgt er voor dat de munt niet meer alleen een speeltje is van gamers, nerds en idealisten. Die omarmden de munt als een instrument dat banken in de toekomst buitenspel zet. Nu zijn het de goudzoekers die instappen.

Het begint langzaam te zoemen. ,,Heeft iemand zich wel eens verdiept in cryptocurrency?” vroeg een vriend onlangs, in een groepsapp. ,,Ik heb geen moeilijke vragen hoor. Wil voor het einde van het jaar multimiljonair zijn. Dat is alles.” Smiley.

Fortuin aan pizza's

Een vroege instapper is hij, Gilles de Smit (38) uit Amsterdam. Had hij in 2013 maar geweten wat de bitcoin een paar jaar later waard zou zijn. Dan had hij die ‘shitload aan pizza’s’ bij Thuisbezorgd.nl niet met bitcoins betaald. ,,Toen ik mijn eerste bitcoin kocht, was de koers 197 euro. Nu bijna 3000 euro. Achteraf gezien heb ik een fortuin aan pizza’s uitgegeven.” Inmiddels merkt De Smit dat ook onder vrienden steeds meer gesproken wordt over digitale munten. ,,Ook de hippe vogels hebben het nu ontdekt. Zelfs mijn moeder maakte onlangs geld over. Of ik even een paar bitcoins wilde kopen.” Zelf heeft de Amsterdammer ook nog wat bewaard, gelukkig. ,,Maar ik speel nu wel met de gedachte om ze weer te verkopen. Dan pak ik mijn winst en stap ik weer in als de koers is gezakt. Het is een beetje een spelletje, voor mij.”

Betaalmiddel

De bitcoin is ook een betaalmiddel, maar daarvoor wordt ie nog steeds amper gebruikt, ondanks de populariteit van de munt. Caroline de Konink, eigenaresse van bed en breakfast De Wadloper in het Friese Moddergat, biedt haar klanten nu vier jaar de gelegenheid. Niemand maakte er gebruik van. ,,Ik snap het wel hoor, zeker nu de koers zo hard stijgt. Dan zou ik ze zelf ook houden.”

Misschien een betere graadmeter: Thuisbezorgd.nl, dat sinds 2013 bitcoins accepteert. ,,Als er één doelgroep is waarvan je verwacht dat ze met bitcoins betalen, zijn het onze klanten wel”, zegt woordvoerder Joris Wilton. ,,Maar het aantal bitcoin-betalingen is niet toegenomen. Hoeveel het er precies zijn kan ik niet zeggen, maar het ligt ruim onder de 1 procent van het totaal. Een kleine groep mensen vindt het heel leuk, maar dat zijn echt de gamers.”

Ook criminelen worden vaak genoemd als gebruikers, omdat de bitcoin geen sporen achterlaat. Verder lijdt de bitcoin als betaalmiddel een marginaal bestaan. In het recent verschenen jaarverslag van het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer komt het woord bitcoin niet eens voor, de woorden blockchain en cryptocurrency evenmin.

Een ordinaire belegging, dat is het momenteel. Iedereen hoopt de zilvervloot binnen te halen. De bitcoin is al lang niet meer de enige optie, in de loop der jaren is de familie van digitale munten razendsnel uitgebreid. Dat is ook in de groepsapp doorgedrongen. ,, Ik heb ruim 13.000 reddcoins”, zegt een andere vriend. ,,Guldens, safecoin en digibyte heb ik ook. En ripple en ardor schijnen ook wel wat te zijn.”

Alle alternatieve munten, de ene nog obscuurder dan de andere, herbergen de belofte van snel rendement, dankzij het succes van de grote broer. Maar of het ook gaat gebeuren? ,,Ik ben zeer kritisch op al die andere munten”, zegt Stevens. ,,Vaak voegen ze helemaal niks toe. Iedereen wil gebruik maken van de hype.”

Duizend euro in twee maanden

Anderen mogen cryptocurrency als een leuk speeltje zien, voor Jennifer Delano (33) uit Hoofddorp is het een serieuze belegging. Ze zit er pas een maand of twee in, en heeft er nu al duizend euro in gestoken. ,,Ik wil wel dat het wat oplevert. Anders was ik er niet aan begonnen.” Delano heeft er wel vertrouwen in. ,,Ik kwam met bitcoins en blockchain in contact toen ik de pr deed bij een conferentie over het onderwerp. Daar ben ik enthousiast geworden. Toen was de koers 2500 euro, en ze verwachten dat het over een jaar 3500 euro is.” Bang dat de boel instort is ze niet. ,,En goed beleggen is goed spreiden: ik heb mijn geld in verschillende munten gestoken. Als het met de ene slechter gaat, gaat het met de andere weer beter.”

De Autoriteit Financiële Markten (AFM) maakt zich inmiddels ook zorgen. Rondom cryptocurrency ziet de toezichthouder gedrag dat vergelijkbaar is met de internetzeepbel van 2002. ,,Het lijkt erop dat veel mensen bang zijn om de boot te missen door de enorme koersstijgingen van de afgelopen maanden. De vraag is of ze weten waarin zij investeren en of ze de achterliggende fundamenten voldoende kunnen doorgronden.” Volgens de toezichthouder hebben zelfs experts daar moeite mee.

Instorting

Ik heb ripple en ze zijn alleen maar to the grave gegaan

Jan-Willem Burgers, cryptocurrency-expert van CapGemini, raadt mensen aan pas te investeren als ze begrijpen waarin ze investeren. ,,Mensen volgen de mediahype zonder dat ze begrijpen wat ze doen. Het is ook heel moeilijk: dit is géén gebruiksvriendelijk product. En het gaat jaren duren voordat het dat wel is. Vergelijk het met internet. Het duurde wel twintig jaar voordat met Netscape Navigator de eerste goede browser werd geïntroduceerd en mensen thuis makkelijk konden surfen.”

Ondertussen zit er wel geld van steeds meer Nederlanders in alternatieve munten. Hoeveel precies? Niemand die het weet. Samen zijn de bitcoins die wereldwijd circuleren al 48 miljard euro waard, tegen de huidige koers. Er kan zomaar weer een instorting volgen. Stevens: ,,Wij waarschuwen onze klanten altijd dat het aankopen van cryptocurrencies een heel hoog rendement kan opleveren maar uiteraard ook een hoog risico met zich meebrengt.”

Voorlopig zullen de gebruikers door schade en schande wijs moeten worden. Dat het niet alleen maar hosanna is: de appgroep weet er alles van. ,,Ik heb ripple en ze zijn alleen maar to the grave gegaan”, sipt een deelnemer. ,,Waardeloze dingen.”

Misschien wel een miljoen

De meeste cryptobeleggers lijken de bitcoins en haar zusjes vooral als speeltje te zien. Zo ook Christijn van Gelder (25) uit Utrecht. ,,Ik ben er een jaartje geleden mee begonnen, voor ongeveer een tientje. Ik geloof wel in de potentie van digitale munten. Het mooie is dat je net zo makkelijk het Kruidvat om de hoek kunt betalen als iemand in China.” ,,Nu heb ik er ongeveer 80 euro in zitten. Ik zit er niet in voor het grote beleggen. Maar het is wel geinig, zeker omdat de koers zo snel oploopt. Ik denk dat de bitcoin het meeste kans maakt om echt door te breken, meer dan de alternatieven. Het wordt de bitcoin, of het wordt 'm niet. En als ie het wordt, wordt hij misschien wel een miljoen waard.”