Het huis waar Sabine van Staden nu met haar gezin woont, voelt als tweede keus. Haar droomhuis ligt een paar straten verderop in Aerdenhout. ,,De locatie was prachtig, de kinderen waren er lyrisch over. Ik dacht echt: dit wordt hem.” Het werd hem dus niet. Omdat Van Staden weigert op te bieden tegen andere geïnteresseerden. ,,De verkoopmakelaar verbaasde zich erover dat ik zo principieel was. Maar ik doe niet mee aan die spelletjes. Al heb ik mezelf daar wel mee in de vingers gesneden.”

Van Staden en haar man doen een bod op het huis, waarop ze een telefoontje krijgen van de makelaar. ,,Er was een kaper op de kust. De makelaar vertelde dat we minimaal 20.000 euro meer moesten bieden, omdat de andere partij ‘ook in die regionen zat’. Dan zou het huis naar ons gaan, want wij hadden zogenaamd wel de voorkeur van de verkoper. Ik kon mijn oren niet geloven, hier was duidelijk sprake van prijsopdrijving.”

Volgens Vereniging Eigen Huis gebeurt dit vaak in de Randstad. Zeker op plekken waar de woningmarkt oververhit is, zoals in Amsterdam en Utrecht, drijven makelaars de prijzen op door woningzoekers tegen elkaar op te laten bieden. Soms zelfs nadat er al een mondelinge overeenkomst is over de prijs. ,

,De kopers hebben de champagne al ontkurkt en krijgen dan een telefoontje dat een andere partij meer biedt. En wordt ze gevraagd of ze nog even een paar duizend euro kunnen bijpassen. Moreel klopt er niets van. Je kunt als koper niet eens controleren of die andere partij wel bestaat”, zegt Hans André de la Porte van Vereniging Eigen Huis.

Helaas is het voor een woningzoeker heel lastig hier iets tegen te doen. Er bestaan nauwelijks spelregels voor het onderhandelen over een woning. Een mondelinge afspraak is juridisch in elk geval niets waard; sinds 2003 staat in de wet dat de koop van een woning door een particulier schriftelijk moet worden aangegaan. 

Pas als koper en verkoper hun handtekening hebben gezet, is de afspraak rechtsgeldig. Brancheorganisaties leggen makelaars bovendien weinig beperkingen op. In de NVM Erecode, de gedragscode van de brancheorganisatie, staat alleen dat wanneer makelaars met meerdere partijen tegelijkertijd onderhandelen, zij dat aan alle betrokkenen kenbaar moeten maken.

Volgens André de la Porte gaat het vaak zo. ,,Makelaars zijn slim genoeg om niets op papier te zetten over een ander bod. En vaak kiezen ze expres voor vage bewoordingen.” Zoals de makelaar bij Van Staden sprak over ‘in de regionen van’. Uit angst dat de woning aan hun neus voorbij gaat, laten woningzoekers zich vaak verleiden tot de biedingsstrijd, aldus André de la Porte. 

Hij waarschuwt dat een te hoog bod echter een probleem kan vormen voor de financiering. ,,Dat jij bereid bent om een bepaald bedrag te betalen, wil niet zeggen dat een woning dat ook waard is. Bij een hoog bod loop je het risico dat je niet het hele bedrag kunt lenen omdat de taxatiewaarde lager is.” 

Overbieden is ook een serieus risico als je online via een open veiling op een woning biedt. De NVM heeft sinds twee jaar een dienst waarbij geïnteresseerden hun bod online bekend moeten maken en zo tegen elkaar kunnen opbieden. Enkele tientallen makelaars doen er inmiddels aan mee. Ook hier lopen geïnteresseerden het risico dat ze in een biedingsoorlog belanden en zo veel te veel voor een woning betalen. 

Toch zou online bieden niet in strijd zijn met de beroepsethiek van makelaars. ,,Partijen zijn van tevoren geïnformeerd over het biedsysteem. Zij weten hoe de onderhandeling werkt en krijgen allemaal een gelijke kans”, aldus NVM-woordvoerder Bakker.