Nederland met stip op 1 in lijst belastingontwijking

Dat stellen economen van de Universiteit van Amsterdam, die hun onderzoek vandaag publiceerden in het wetenschappelijke tijdschrift Nature. Volgens hen wordt de rol van ons land in internationale belastingontwijking voor het eerst zo nauwkeurig onderbouwd.  

,,Er waren natuurlijk wel indicaties dat Nederland een belangrijke rol speelde, maar dat was gebaseerd op de omvang van de trustsector of verhalen van experts", zegt Eelke Heemskerk, een van de onderzoekers. ,,Cijfers zoals wij ze nu hebben, waren er nog niet." De onderzoekers keken naar de eigendomsstructuren van bijna 100 miljoen bedrijven. 

Uit die analyse blijkt dat vijf landen verantwoordelijk zijn voor het overgrote deel van de kapitaaldoorvoer. Na Nederland volgt Groot-Brittannië met 14 procent. Daarna komen Ierland, Singapore en Zwitserland. 

Nederland is de belangrijkste schakel voor Europese bedrijven die hun geld in Luxemburg, Curaçao en de Bermuda's weg willen zetten. Dat gebeurt vooral via zogeheten holdings, ondernemingen die aandelen in andere bedrijven hebben maar verder geen activiteiten ontplooien.

Hoeveel geld Nederland precies doorpompt, kunnen de onderzoekers niet zeggen. Heemskerk: ,,De methode geeft globaal zeer goede inzichten, maar is niet heel precies. Daarom praten we bewust over percentages, en niet over bedragen."

Naast doorvoerhavens zijn er natuurlijk ook  de traditionele belastingparadijzen: de landen waar het geld uiteindelijk terecht komt. Naast de usual suspects - de Kaaimaneilanden, Jersey, de Britse Maagdeneilanden - staat ook EU-lid Luxemburg in de top 5, helemaal bovenaan zelfs. Opvallend: in de lijst met belastingparadijzen die de EU momenteel opstelt komt het hertogdom niet voor, en Nederland evenmin.

De onderzoekers denken dat het onderscheid tussen doorvoerhavens en traditionele belastingparadijzen van cruciale waarde is voor beleidsmakers. ,,Het is wellicht effectiever om doorvoerhavens aan te pakken", schrijven ze in Nature. ,,Nieuwe belastingparadijzen met lage tarieven duiken constant op. De ideale omstandigheden voor fiscale doorvoerhavens - talloze belastingverdragen, een sterke rechtstaat, een goede reputatie - zijn maar in een paar landen aanwezig."

Waaronder Nederland dus. Ons lang kreeg al veel vaker kritiek op zijn belastingpraktijken. Onder meer de geheime afspraken met multinationals zijn voor critici een steen des aanstoots. Het ministerie van Financiën liet gisteren weten niet op de nieuwe cijfers te willen reageren. Eerder zei staatssecretaris Wiebes herhaaldelijk dat Nederland 'geen belastingparadijs' is, en dat ons land 'hele nette rulings' met buitenlandse bedrijven heeft.