Nederlanders roken weer meer

Voor het eerst in vijf jaar roken Nederlanders weer meer sigaretten. Zowel legale als illegale peuken zijn in trek, blijkt uit onderzoek van KPMG dat vandaag verschijnt.

David Bremmer 04-07-17, 06:30 Laatste update: 04-07-17, 06:45

720 miljoen illegale sigaretten werden er gerookt in 2016
KPMG-onderzoek

Decennia lang daalde het aantal rokers, maar die afname is al een tijdje tot staan gebracht. Jongeren roken zelfs weer meer. © Frans Paalman

Ruim 12 miljard sigaretten paften Nederlanders in 2016 weg, 200 miljoen meer dan in 2015. 10 miljard daarvan zijn legaal in eigen land aangeschaft, een stijging van 2 procent. In 2015 dook het aantal legaal verkochte peuken nog voor het eerst onder de 10 miljard.

Het aantal illegale sigaretten stijgt nog véél harder: vorig jaar circuleerden er naar schatting 720 miljoen stuks in ons land, blijkt uit het KPMG-rapport dat wordt gefinancierd door de tabaksindustrie. Dat zijn er 100 miljoen (of 17 procent) meer dan in 2015. De overige van de 12 miljard gerookte sigaretten zijn belastingvrij gekocht op vliegvelden of legaal ingevoerd uit andere landen.

De meeste illegale sigaretten komen uit Polen, Wit-Rusland en Rusland. Alleen in Polen zijn vorig jaar al 37 fabriekjes ontmanteld. Maar ook in ons land worden steeds vaker valse peuken gefabriceerd.

Afgelopen jaar zijn 5 fabrieken opgerold, waaronder vorige week één grote in Utrecht. Veertien verdachten werden gearresteerd. De vondst op een Utrechts industrieterrein komt nadat begin maart in Oirschot een andere fabriek opgerold. In de loods vonden FIOD en politie 8,9 miljoen sigaretten en 20,000 kilo tabak.

Illegale fabrieken

De productie van illegale sigaretten verplaatst naar Nederland

In Utrecht betrof het de productie van honderdduizenden namaaksigaretten per dag van het witte label ‘Jim’. Dat lijkt voor velen een officieel merk, maar is dat niet.

De toename van de illegale productie komt omdat illegale fabrieken in Oost-Europa sinds enkele jaren harder aangepakt worden, zegt Stefanie Pollet van Philip Morris. De productie verplaatst daardoor naar West-Europa. ,,Veel namaaksigaretten gaan naar Groot-Brittannië. Maar ze belanden steeds vaker ook de markt hier.”

Opvallend is verder dat het aantal nepsigaretten in Nederland verdubbelde. Deze peuken, vooral van Pall Mall en L&M, maken nu 4,2 procent van het totaal uit.

Of de hogere legale en illegale verkopen betekenen dat er meer Nederlanders zijn gaan roken, valt niet uit het onderzoek op te maken. Het zou echter kunnen: uit CBS-cijfers blijkt dat het aantal jonge rokers tussen 18 en 25 jaar afgelopen jaren van 32 naar 36 procent is gegroeid. Zelf bestrijdt Philip Morris die lezing. De fabrikant wijst op het feit dat Nederlanders vorig jaar iets minder op vakantie gingen. ,,Daardoor zijn er minder sigaretten legaal in het buitenland gekocht,” zegt Pollet. ,,Die worden nu in Nederland gekocht. Bovendien gaat het economisch weer iets beter.”

Verder lezen na de foto

In Utrecht werd afgelopen week een illegale sigarettenfabriek opgerold, in Oirschot (foto) gebeurde dat begin maart. © RV

Ondanks de toename van legale sigaretten, nemen de accijnsopbrengsten slechts mondjesmaat toe. Minister Dijsselbloem zag vorig jaar 2,478 miljard euro de schatkist in stromen. Dat is 65 miljoen euro meer dan in 2015, maar vanwege een accijnsverhoging op rooktabak had hij 100 miljoen extra begroot.

Misgelopen

Een forse accijnsverhoging is niet goed voor ons, voor grensverkopers en niet voor de overheid
Philip Morris

De toegenomen illegale consumptie betekent dat het Kabinet over 2016 nog eens 170 miljoen euro is misgelopen.

Het lijkt een constante factor: vier accijnsverhogingen hadden de schatkist sinds 2011 een slordige 750 miljoen euro extra moeten opleveren. In werkelijkheid daalden de accijnsinkomsten met 47 miljoen. Vooral verkopers in de grensstreek met Duitsland en België zijn gedupeerd, net als de tabaksindustrie zelf.

Maar dus ook de overheid die zich in eigen voet schiet, meent de tabakslobby. Die adviseert de formerende partijen ‘een gematigd en meerjarig accijnsbeleid’. Naar verluidt ligt een mogelijk nieuwe accijnsverhoging op tafel. ,,Wij zijn niet tegen een accijnsverhoging, wel als dat met forse bedragen gebeurt,” zegt Pollet van Philip Morris.

Het KPMG-onderzoek vindt jaarlijks plaats. De onderzoekers schatten het aantal illegale sigaretten dankzij gegevens van politie en autoriteiten van oa Schiphol en havens, maar ook door samples op te rapen op straat en uit publiek toegankelijke vuilnisbakken.

Europa

Waar in Nederland het volume illegale sigaretten toeneemt, daalt dat in Europa. Op het hele continent waren vorig jaar 48 miljard sigaretten in omloop, becijfert KPMG. Dat is 8,9 procent minder dan in 2015, de grootste daling in drie jaar. Overheden lopen desalniettemin 10,2 miljard euro aan belastinginkomsten mis. Volgens Pollet komt de daling doordat de industrie veel maatregelen heeft genomen tegen de illegale handel. ,,We hebben onder meer een eigen track & trace opgetuigd dat duidelijk effect sorteert.”