Nieuwe crisis in de maak: autoleningen rijzen de pan uit

Een enorme hausse in autoverkopen hielp de Amerikaanse en Britse economie de afgelopen jaren vooruit. Maar nu stijgt het aantal wanbetalers schrikbarend. Het leeuwendeel van de klanten kocht hun auto namelijk op de pof. Is een nieuwe, verwoestende bubbel geboren?

Sander van Mersbergen 11-07-17, 08:42 Laatste update: 11-07-17, 10:32

Negen jaar nadat banken wat al te enthousiast hypotheken verstrekten aan consumenten die die schuld helemaal niet konden dragen – wat leidde tot de grootste financiële crisis sinds de jaren 30 - is er een ander financieel product dat dreigt uit te groeien tot een tijdbom: de autolening.

In de Verenigde Staten stond in het vierde kwartaal van 2016 voor 23 jaar miljard aan slechte autoleningen op de balans van financiers. 7,6 procent van de klanten was wanbetaler, het hoogste niveau sinds de crisis. De cijfers stellen de Amerikanen voor een flink raadsel. Op andere terreinen – werkloosheid, consumentenvertrouwen en kredietverlening – gaat het juist prima.

Ook in het Verenigd Koninkrijk zijn er zorgen, omdat steeds meer Britten hun auto via een financieringsconstructie aanschaffen. ,,Inmiddels koopt 85 procent van de Britten hun auto op afbetaling”, zegt Calvin Davies, Head of Asset Backed Securities & Covered Bonds bij NN Investment Partners, de vermogensbeheerder van NN Group. ,,In 2009 was dat nog maar 50 procent.”

Koopcontract

In Groot-Brittannië is de zogenaamde Personal Contract Purchase (PCP) populair, vrij vertaald een persoonlijk koopcontract. ,,Consumenten kopen dan een auto op afbetaling, en mogen kiezen wat ze aan het einde van de looptijd doen”, vertelt Davies. ,,Ze kunnen de auto weer inleveren, hem definitief kopen of inruilen voor een nieuwe. De prijzen waartegen dat dan kan, zijn vooraf vastgelegd.”

Een voor klanten aantrekkelijk aspect is dat ze de auto niet volledig afbetalen, maar alleen de verwachte waardedaling. Daardoor kunnen ze tegen een redelijk bescheiden bedrag een Audi of een Mercedes rijden. En dan is daar ook nog de aanhoudend lage rente. Dat maakt de financiering aantrekkelijker. Voor veel Britten blijkt het onweerstaanbaar. Vorig jaar werd voor een recordbedrag van 28 miljard euro geleend voor auto-aankopen, meldde de Britse krant The Guardian onlangs.

Rampscenario

Het risico voor waardedaling ligt volledig bij de financiers
Calvin Davies, NN Investment Partners

Maar het autorijden op de pof brengt risico’s met zich mee. De centrale bank, de Bank of England, stelde in een recent stuk dat de auto-industrie hierdoor kwetsbaarder is voor macro-economische schokken. Als de werkloosheid plots toeneemt, of de rentestand, bestaat het risico dat klanten in de problemen komen en hun maandbedrag niet meer kunnen betalen.

In de VS gebeurt dat al, zo blijkt uit de eerdergenoemde cijfers, en in Groot-Brittannië wordt men langzaam onrustig. De inflatie stijgt steeds verder - inmiddels bedraagt hij bijna 3 procent - en daardoor wordt het besteedbaar inkomen van de gemiddelde Brit allengs lager.

Dat is niet het enige gevaar, en misschien ook niet eens het grootste. De vrees is namelijk dat de waarde van tweedehands auto’s gaat kelderen. Omdat zoveel Britten de afgelopen jaren een nieuwe auto gekocht hebben, komen er de komende jaren veel meer tweedehands auto’s op de markt dan de laatste jaren gewoon is. Als daar dan ook nog auto’s bijkomen van een groeiend aantal wanbetalers, is het rampscenario helemaal compleet. ,,Het risico voor die waardedaling ligt in de PCP-constructie volledig bij de financiers”, zegt Davies.

Autoleengekte

In Nederland is de financieringsvorm wel voorhanden, zegt Davies, maar wordt hij niet zo vaak toegepast. Ongeveer 45 procent van de nieuwe auto’s wordt in ons land geleased, spectaculaire verschuivingen hebben er de afgelopen jaren niet plaatsgevonden.

Vraag is of we desondanks iets gaan merken van de autoleengekte aan de overkant van de plas(sen). Als sommige speculaties in de VS waarheid worden, staat ons een boel narigheid te wachten. ,,Deze toename in subprime autoschuld en wanbetalingen is meer bewijs dat we op het randje van een volgende recessie zitten”, schreef economisch commentator Harry Dent eerder dit jaar. ,,En dat zal de grootste recessie sinds de Great Depression zijn.”

Er is steeds meer bewijs dat we op het randje van een volgende recessie zitten; de grootste sinds de Great Depression
Harry Dent, economisch commentator

Katherine Davidson, analist bij investeringsbank Schroders ziet het zo somber nog niet in. Volgens haar is het aandeel slechtpresterende leningen in de VS nog steeds beperkt. ,,Het gaat om 25 procent van de totale autofinanciering en maar 2 procent van alle consumentenkredieten.”

In Groot-Brittannië zijn ze er nog lang niet gerust op. Parlementariërs en schuldhulpverleningsinstanties roepen leasemaatschappijen op meer openheid te geven over het aantal wanbetalers. Ze stellen dat de bedrijven hun data niet op orde hebben. ,,In 2008 waren de subprime hypotheken een groot probleem”, zegt parlementslid Rachel Reeves tegen The Guardian. ,,De beleidsmakers misten het. Nu wordt er steeds meer geleend voor auto’s. Consumenten maken schulden die ze wellicht nooit meer terug kunnen betalen. De autoriteiten moeten deze sector beter begrijpen, evenals het risico dat de economie hierdoor loopt.”