Presentator Cees Grimbergen trekt pensioenbeerput open

Duizenden reacties kwamen er bij Omroep MAX binnen: Via Facebook, Twitter, maar ook op het gastenboek van MAX en op de e-mail van zijn discussieprogramma Hollandse Zaken.

Het doet Grimbergen terugdenken aan de tijd dat hij Rondom 10 presenteerde. ,,Als we controversiële onderwerpen als de multiculturele samenleving bespraken, kwamen er ook wel eens veel reacties binnen. Maar dit slaat echt alles."  

Beerput
'Wat gebeurt er met het pensioengeld van u en mij?' is de hoofdvraag van Zwarte Zwanen. Voor Omroep MAX dompelde Grimbergen zich maandenlang onder in de wereld van pensioenfondsen, beleggers en private equity. De zoektocht leidde hem van de ABP-burelen in Heerlen tot het hoofdkantoor van zakenbank Goldman Sachs in New York.   

De uitzendingen raken duidelijk een gevoelige snaar. ,,Er gaat een beerput open, mailen veel kijkers," vertelt de presentator. Hij pakt er een paar reacties bij: ,,Jullie lichten tegels op, het is nog erger dan we dachten. Of: Ga door!"       

Beurshaaien
De pensioenwereld komt er dan ook niet best af in de documentaires, die een vervolg zijn op Zwarte Zwanen I uit 2013. De titels 'Rijk van uw pensioenpremie' en 'De perverse prikkels blijven' spreken boekdelen. Grimbergen werd er persoonlijk ook niet vrolijk van.

De deur werd meer dan eens voor zijn neus dichtgesmeten. Mag dat bij de beurshaaien van Goldman geen verrassing heten, in eigen land had hij op meer openheid gerekend. ,,Als werknemers dragen wij dagelijks 91 miljoen euro aan pensioenpremies aan de fondsen over, dan lijkt transparantie over hoe dat geld wordt belegd me toch op zijn plaats." Niet dus.

Reputatie
Tijdens één van de recente pensioendialogen van staatssecretaris Klijnsma werd Grimbergen vriendelijk verzocht zijn camera op te bergen. Om een gesprek met Pensioenfonds Wegvervoer te krijgen moest hij vier maanden onderhandelen. En de Pensioenfederatie vroeg zijn leden om alle contacten met de journalist te melden. Volgens de belangenclub 'is de reputatie van de hele sector in het geding.'  

Zelf was Grimbergen - die ook columns schrijft voor de Utrechtse editie van het AD -  tot voor enkele jaren terug een pensioenleek. Op wat artikelen na die hij begin jaren 90 voor Vrij Nederland schreef, had hij zich nooit in die wereld verdiept. Die lacune is inmiddels gevuld: in Zwarte Zwanen doen pensioendetective Ted Siedle en Michael van Bemmelen, Nederlandse zakenbankier op Wall Street, exact uit de doeken wat er met ons pensioengeld gebeurt en waar er geld aan de strijkstok blijft hangen.  

Rommelhypotheken
Grimbergen en zijn team deden ook een duit in het zakje door in Londen en New York juridische documenten boven tafel te halen over wanbeheer van miljarden euro's aan Nederlands pensioengeld door Goldman Sachs tot en met 2009. ,,De aanklachten van beide fondsen blijken veel zwaarder dan tot nu toe gedacht. Goldman, die als één van de boosdoeners van de crisis gelden, werd zelfs van fraude beschuldigd. Ook werden acht hoge managers persoonlijk aangesproken." 

Omdat de affaire in beide gevallen werd geschikt met geheimhoudingsclausule, kwamen nauwelijks details naar buiten. ,,Terwijl uit de documenten blijkt dat Goldman bewust rommelhypotheken verkocht aan het ABP en bij Vervoer speculeerde op waardedalingen van financiële producten die het zelf adviseerde."  

Cynischer
Geheimhouding of niet, Grimbergen blijft het merkwaardig vinden dat ABP Pensioenfonds Vervoer er zo weinig over prijsgeeft. Terugkijkend is de presentator cynischer geworden. ,,Ik hoopte echt dat het mee zou vallen met de pensioenwereld en ik verfrissende inzichten zou aantreffen," vertelt Grimbergen op zijn werkkamer in Hilversum, vlak naast Studio 23. Niet dus. ,,Helaas  is het nog erger dan ik dacht. De pensioenwereld blijft een El Dorado voor lieden die snel geld willen verdienen."  

Ondanks de gevonden misstanden wijst hij het huidige pensioenstelsel niet af. ,,Alhoewel ik vaak denk: kap nu met dit systeem vol uitwassen en misstanden. De opeenstapeling van zoveel geld brengt mensen in de pensioenindustrie met een Wall Street-mentaliteit in verleiding. Maar als ik doordenk, zie ik de financiële wereld miljoenen individuele woekerpolissen ontwikkelen, waardoor we uiteindelijk slechter af zijn.''  

Het grote succes van Zwarte Zwanen betekent dat Grimbergen opnieuw aan de bak kan. Omroepbaas Jan Slagter heeft hem deze week meteen om twee nieuwe delen gevraagd. ,,Ik wilde daar eigenlijk pas dit najaar aan beginnen, maar dat vindt Jan te laat," glimlacht hij. Uiteraard is Slagters wil wet. ,,Hij vindt dit onderwerp heel belangrijk, bovendien heb ik al materiaal liggen voor nóg een aflevering. Ik ga snel aan de slag."