Prijsexplosie olie komt op slecht moment

De eerste reactie op de oliemarkt na de aanval op de Saoedische olieproductie was direct historisch. De olieprijs steeg met 20 procent, een record. En een beetje overtrokken want daarna werd de prijsstijging weer flink afgezwakt.

Probleem is wel dat de prijsstijging op een slecht moment komt. Door de dreigende handelsoorlog tussen de VS en China staat de wereldwijde groei al onder druk. Exportkampioenen als Duitsland en China zien hun industriële productie al een tijdje teruglopen.

De groei komt vooral van de binnenlandse bestedingen. Dat geldt niet alleen voor Europa en China, maar ook voor de VS. En juist die bestedingen komen onder druk als de olieprijs stijgt. Consumenten zullen meer kwijt zijn aan hun energierekening en aan de pomp. Bovendien is aardolie een onderdeel van duizenden producten, variërend van plastic tuinstoelen tot tandpasta. Ook die zullen duurder worden.

Niet alleen het westen zal de gevolgen ondervinden. Ook opkomende landen als India en Zuid-Afrika krijgen een tik van de hoge olieprijzen. Zij zijn grote netto-importeurs van olie en zien hun energierekening stijgen. Dat is slecht voor hun economie. Het gevaar bestaat dat er kapitaal het land uitvlucht als de groei gaat tegenvallen. En die kapitaalvlucht belemmert vervolgens de groei nog meer.

Uiteraard zijn er ook winnaars, de olie-exporterende landen. Zeker de landen die hun productie op peil kunnen houden zien de inkomsten van de ene op de andere dag toenemen.

De grote vraag is hoe blijvend de prijsstijging zal zijn. De oliemarkt is met de neus op het feit gedrukt dat de olieproductie kwetsbaar is. Eén aanval op een Saoedische olie-installatie en direct valt vijf procent van de wereldwijde export weg. Al zeggen de Saoedies dat ze al een deel gerepareerd hebben.

,,Als de olieproductie en export binnen een paar weken weer op het oude niveau komt zal de prijsstijging beperkt blijven’’, denkt Maarten Leen, hoofdeconoom bij ING. En dan kan de schade meevallen. ,,Bedenk ook dat ondanks de prijsstijging van vandaag de prijs nog steeds lager is dan een paar maanden geleden.’’

De aanval heeft wel de kwetsbaarheid van de olietoevoer uit het Midden-Oosten aangetoond. Dat zal wel leiden tot een premie op de olieprijs verwacht Leen. Bovendien is er nu, naast de handelsoorlog en de brexit, een nieuwe onzekerheid gekomen die slecht kan uitpakken voor de economische groei. Het is moeilijk in te schatten hoe het conflict zich zal ontwikkelen. Niemand is gebaat bij een escalatie, waarbij de olieprijzen zeker door het dak zullen vliegen. Dan zal de wereldeconomie echt een tik krijgen. Er is geen garantie dat zoiets niet gebeurt.