Aanleiding voor de verwachte toevloed van alimentatiezaken is dat het kabinet de  fiscale aftrek van partneralimentatie in stappen verlaagt van 51,95 procent nu naar uiteindelijk 37 procent in 2023. Dat is eerder vastgelegd in het Belastingplan 2019.

,,Alimentatieplichtigen gaan daardoor honderden tot duizenden euro’s meer belasting betalen, waardoor velen de alimentatie niet meer of veel moeilijker kunnen opbrengen”, zegt notaris Aniel Autar, bestuurslid en woordvoerder van notariële specialistenvereniging EPN. ,,Wij verwachten dat velen naar de rechter stappen om verlaging te vragen.”

In flink wat gevallen zal de rechter de eis toewijzen, verwacht Alexander Leuftink, voorzitter van de vereniging familie- en erfrechtadvocaten & scheidingsmediators vFAS, waarbij circa duizend advocaten(kantoren) zijn aangesloten. ,,Met name als de alimentatieplichtige ex-partner conform zijn of haar maximale draagkracht alimentatie betaalt, wat regelmatig het geval is.” 

Resultaat is dat niet alimentatiebetalers - vaak mannen met een hoog inkomen boven de 68.500 euro - de dupe zijn, maar hun voormalige geliefden. In het ergste geval ontvangen ze 20 procent minder alimentatie, een inkomensachteruitgang van honderden euro’s. ,,Vaak betreft het vrouwen met een modaal of laag inkomen,” stelt Leuftink van vFAS. Hij wijst er op dat vijfzesde van de overeengekomen of door de rechter vastgestelde partneralimentatie 1.600 euro bruto of minder per maand bedraagt. Gemiddeld betalen ex-partners circa 1.000 euro bruto.

^{Verder lezen na de foto}

,,Om de inkomensachteruitgang op te vangen zal de alimentatiegerechtigde ex-partner zorg-, huur en andere toeslagen aanvragen of moet er beroep worden gedaan op een aanvullende uitkering. Dat gaat de schatkist fors meer geld kosten.” vFAS heeft de nieuwe situatie doorgerekend voor een ex-partner met drie kinderen. ,,De uitkomst: wat de overheid middels minder aftrek aan extra inkomensbelasting binnenhaalt, kost aan de toeslagenkant beduidend méér.” 

Daar blijft het echter niet bij. De duizenden rechtszaken die de beperking van de fiscale aftrek oplevert, gaan de werklast voor de rechtspraak fors verhogen, met alle kosten van dien. ,,Op dit moment zien wij al dat de wachttijd bij een aantal rechtbanken de grens van het onaanvaardbare bereikt”, stelt notaris Autar van EPN. 

Ook de kosten van gesubsidieerde rechtsbijstand gaan omhoog. ,,Al met al zal deze wetgeving veel gescheiden mensen die in harmonie met elkaar leven tegen elkaar opzetten, met alle gevolgen van dien. Dat moet je als overheid toch niet willen.”

EPN en vFAS roepen het kabinet op om dit jaar alsnog af te zien van de nieuwe regels. ,,Beter ten halve gekeerd dan ten hele gedwaald”, zegt Autar van EPN.

Ook Frank van den Barselaar, belastingadviseur gespecialiseerd in de gevolgen van echtscheidingen, stelt dat de nieuwe regels voor ontzettend veel ergernis en irritaties tussen voormalige echtelieden zorgen. ,,Na de wijziging van de hypotheekaftrekregels in 2013 is dit de grootste ergernis voor de scheidingspraktijk in mijn carrière.”

Doel van de maatregel is het mes te zetten in de hoeveelheid aftrekposten bij de huidige inkomstenbelasting. Bovendien is de kinderalimentatie ook al gedefiscaliseerd en kan niet meer worden afgetrokken. 

Expert Vd Barselaar stelt echter dat het kabinet de nieuwe regels slecht heeft doordacht. In de uitvoeringstoetsen van het Belastingplan 2019, waarin de nieuwe regels zijn opgenomen, stelt het kabinet dat er nauwelijks kosten aan de maatregel zijn verbonden. ,,Ze gaan er vanuit dat alimentatieplichtigen de lagere aftrek gewoon accepteren. Dat is onzin.” 

Onderliggend probleem is dat het kabinet de alimentatieaftrek als inkomensverminderende aftrekpost beschouwt, net als bijvoorbeeld studiekosten en andere persoonsgebonden aftrekposten. ,,Dat klopt niet, het is een stukje inkomensoverdracht: wat de betaler minder aan belasting hoeft te betalen, gaat naar de ontvanger.”

Van den Barselaar wijst op onderzoek uit 2012 waarin toenmalig staatssecretaris Frans Weekers (Financiën) de effecten heeft doorgerekend. De uitkomsten zijn nooit bekend gemaakt, maar resultaat was dat het kabinet de aftrek van alimentatie ongemoeid liet. In de gezamenlijke initiatiefwet van D66, PvdA en VVD uit 2013 om tot een nieuw alimentatiesysteem te komen is eveneens niet gekozen voor defiscalisering. Volgens de drie partijen pakte dat nadelig uit voor de ontvangende ex-partner, die het inkomen daardoor ziet dalen. Ook zouden veel te veel wettelijke regels moeten worden aangepast. Wel zou beperking van de aftrek de schatkist een flink bedrag kunnen opleveren: 100-140 miljoen euro per jaar. 

De belangenclubs stellen dat de nieuwe regels niet enkel tot een stroom aan rechtszaken en gedupeerde ex-partners leidt, maar ook tot minder mogelijkheden om echtscheidingen soepel af te wikkelen. ,,Straks kun je alimentatie bijvoorbeeld moeilijker netto afkopen. Dat is handig omdat partneralimentatie, pensioenrechten en vermogensafwikkeling in één regeling kan worden meegenomen.” 

Leuftink van vFAS stelt dat de nieuwe regels niet alleen van belang voor huidige  partneralimentatieregelingen, maar ook voor ex-partners die nu in een scheidingstraject verwikkeld zijn. Goede voorlichting van een expert is belangrijk om onnodige fouten in alimentatieberekeningen te voorkomen, stelt hij.