‘Textielsector verduurzaamt, maar het gaat traag, heel traag’

Na de ramp in een naaiatelier in Rana Plaza in Bangladesh in 2013 waar ruim 1100 medewerkers bedolven raakten onder het puin, werd de hele wereld met zijn neus op de feiten gedrukt. Voor dat goedkope T-shirtje dat voor een paar euro bij de Primark of C&A ligt, betalen textielarbeiders aan de andere kant van de wereld de prijs.

Ook Nederland werd ruw wakker geschud, zegt de 64-jarige Hupperts. Het leidde drie jaar later tot de oprichting van het samenwerkingsverband tussen de overheid, vakbonden, ngo’s en het bedrijfsleven met de belofte de arbeidsomstandigheden van textielwerkers te verbeteren en milieuschade te beperken.

Het is een zaak van lange adem, maar vorderingen zijn er, zegt Hupperts, zoon van een Limburgse mijnwerker die eerder werkte voor Oxfam Novib en The Body Shop. ,,Ik weet nog dat ik in 2003 lesgaf op de modeacademie en daar sprak over mode en duurzaamheid. Die jonge ontwerpers wilden bezig zijn met het mooiste design en ik stond daar hel en verdoemenis te verkondigen over de impact op de katoenoogst. Ze keken mij glazig aan, en dat gold niet alleen voor de leerlingen. Gelukkig is er in 15 jaar veel veranderd.”

Welke concrete stappen hebben Nederlandse textielhandelaren de afgelopen drie jaar gezet?
Inmiddels hebben 89 textielmerken hun handtekening onder het convenant gezet. Daarmee beloven ze misstanden als uitbuiting, dierenleed of milieuschade te voorkomen. Eén van de concrete stappen is de publicatie van een lijst met bijna 6000 fabrieken waar de kleding wordt geproduceerd. Vandaag zetten zij een nieuwe stap: ze maken openbaar hoe ze mogelijke misstanden in die fabriek aanpakken.

Wat houdt dat in?
Het is een grote stap op weg naar meer transparantie in de textielketen. Het is zo dat bedrijven die deelnemen aan het CKT verplicht zijn om in het derde jaar dat zij lid zijn hun productieketen volledig in kaart te brengen, risico’s op misstanden te rapporteren en aan te geven hoe ze die aanpakken. Bijvoorbeeld als er dozen een nooduitgang blokkeren. Dat moment is nu aangebroken.

Hoe maken ze hun bevindingen bekend?
Dat wisselt per kledingmerk. De meeste textielhandelaren rapporteren hun resultaten vandaag op hun website. Hunkemöller heeft dit moment ook aangegrepen om een lijvig rapport te schrijven over hoe zij controleren, wat hun normen zijn en welke maatregelen ze treffen als ze op iets stuiten dat niet deugt. Bijenkorf kondigt aan dat alle merken die in de winkel liggen vanaf 2025 duurzaam moeten zijn.

Wie controleert of de textielhandelaren echt doen wat ze beloven?
Die controles vinden plaats door internationale partijen als overheden, ngo’s en vakbonden. Wij houden zelf toezicht via ons secretariaat. Veel maatschappelijke organisaties zullen deze zomer gebruiken om de documenten nader te bestuderen.

Wat merkt de consument van dit alles?
Hij kan nu achterhalen hoe zijn kledingmerk omgaat met de productie van kleding. Iets wat ook ten positieve is veranderd, is dat het gebruik van duurzame materialen is toegenomen. Zo is het gebruik van duurzamer katoen gestegen van 44 procent naar 57 procent.

En wat denkt u, zal de consument hierdoor kiezen voor een ander, duurzamer merk?
Het is geweldig als textielhandelaren die goed bezig zijn, worden beloond door consumenten. Ik vrees dat het zover nog niet is. Consumenten lijken er minder mee bezig. Iemand die op zoek is naar een vestje en twijfelt tussen een witte of blauwe, kijkt naar hoe de kleur staat en wat de prijs is. Hij zal zich in zijn keuze niet echt laten leiden of het ook duurzaam is geproduceerd.

Er is veel kritiek van clubs als Schone Kleren Campagne dat er voor kledingarbeiders tot dusver niets is veranderd. Wat vindt u van de kritiek?
Ik begrijp die kritiek heel goed en ik herken het. We zien bedrijven die bijvoorbeeld in een paar fabrieken het leefbaar loon hebben weten te verhogen. Zijn alle problemen in de hele textielindustrie daarmee opgelost? Nee! Het gaat traag, heel traag. Dat vind ik ook. Het is niet de revolutie die we graag zouden willen. Maar de weg die we zijn ingeslagen, is onomkeerbaar.

Tekst loopt door onder de foto

Schone Kleren Campagne vindt dat het CKT vooral een papieren exercitie is. Terechte kritiek?
Ik ben het niet eens met die kritiek. Er zijn concrete stappen gezet. Zo zijn er bedrijven die hun leveranciers strenger selecteren en die hun onderaannemers in kaart brengen.

Kan een mini-landje als Nederland eigenlijk verschil maken in de wereldwijde textielindustrie?
We zijn goed voor 1 procent van de totale productie, dus als je het zo bekijkt… Maar ik was laatst voor een bijeenkomst in Spanje, met merken als Mango en Zara is Spanje het textielland bij uitstek. Daar waren ze nieuwsgierig naar wat wij hier doen. Het appelleert aan een gevoel dat we verantwoordelijkheid moeten nemen.

Wat denkt u, eerlijke kleding, kan het?
Ja, ik geloof van wel. Er zijn bedrijven die laten zien dat dit kan. Neem Zeeman of het internationale merk Patagonia. Tegelijkertijd: 100 procent garantie dat er geen misstanden zullen zijn, is niet te geven. Hoe goed je het ook regelt, het kan altijd misgaan.

Let u op door wiens handen uw kleren zijn gegaan?
Ik heb zonnepanelen op mijn huis, ik heb geen auto, ik reis veelal met het openbaar vervoer en let op mijn keuzes qua voedsel en kleding. Dus ja, ook waar ik mijn kleding koop, let ik op. Maar ik moet zeggen, ‘ik ben geen heilig boontje’. Ik vlieg regelmatig en ik koop ook wel eens dingen die niet duurzaam zijn.