Bijbenen criminelen is een hele klus voor de recherche

Ze puzzelen dagelijks op de inzet van hun rechercheurs. Smakman en Renders, teamchefs van de districtsrecherche in respectievelijk Helmond en Eindhoven, maken voortdurend keuzes die een buitenstaander met de ogen zouden doen knipperen. Criminelen lopen wel eens een tijdje langer vrij rond dan de twee recherchechefs prettig vinden. Want één ding staat voor Smakman en Renders vast: ze hebben te weinig rechercheurs voor de stapel werk die er ligt. En dan moet je prioriteiten stellen.

Hun rechercheurs van de districtsrecherche krijgen de meer ernstige zaken op hun bord: overvallen, serie-inbraken, straatroven en ernstig geweld. De zogenoemde high impact crime. Overvallen en meldingen over vuurwapens kunnen ze niet laten liggen. Daardoor moet de aanhouding van een andere crimineel soms wel eens wachten. "Er lopen er dus rond die bezoek kunnen verwachten", zegt Renders. Dat vreet soms aan beide politiemannen. Smakman: "Het doet wat met je rechtvaardigheidsgevoel."

Digitaliserende samenleving
Landelijk klinkt al tijden nogal wat kritiek op het functioneren van de recherche: verouderde apparatuur, inefficiënt overleg, onvoldoende recherchevaardigheden. 'Natuurlijk' herkennen beide teamchefs sommige tekortkomingen. Wijkagenten moeten nog vaker bij onderzoeken worden betrokken. Er valt meer informatie uit financiële gegevens te halen. En de digitaliserende samenleving vormt een obstakel. Renders: "Op een telefoon kan meer informatie staan dan vroeger op een computer. Je moet voortdurend kiezen wat je wilt doen."

Het vraagt om een ander type politie-onderzoek. De recherche past zich daar al op aan, vinden ze. Smakman: "Maar het kan altijd beter. Duidelijk is dat we meer reguliere rechercheurs nodig hebben om de vele zaken, die steeds complexer worden, te kunnen aanpakken." En ook rechercheurs met andere expertise. Het team van Smakman heeft er net een oud-ING-medewerker bij. En Renders krijgt binnenkort een nieuwe accountant. Beroepen die wat hen betreft steeds meer deel moeten uitmaken van de politie. Smakman: "Die combinatie is mooi. De klassieke politieblik wordt ruimer."

Mannen in witte pakken
In Eindhoven telt de districtsrecherche 80 fte, in Helmond 60 fte. Ongeveer een op de tien medewerkers in de teams heeft geen politie-achtergrond. Zes van hen hebben digitale expertise en er zijn er zes met specifieke kennis van financiën. Naast de zwakkere plekken vinden ze het niveau van bepaalde politie-afdelingen erg hoog. Bijvoorbeeld van de forensische opsporing: de mannen in de witte pakken op de plaats delict. Smakman: "Alleen daar al is het vakmanschap sterk verbeterd. Daarnaast zien wij iedere dag dat heel veel rechercheurs met kennis van zaken op een efficiënte manier te werk gaan om misdrijven op te lossen."

De vermenging van de onderwereld met de bovenwereld is de laatste tijd geregeld in het nieuws. Burgemeesters waarschuwen luid voor de risico's van de zogenoemde ondermijnende criminaliteit. Voor Renders en Smakman is het dagelijkse kost. Samenwerken met onder meer de Belastingdienst, gemeenten en FIOD raakt criminelen op de pijnlijkste plek: in hun portemonnee. Renders: "Dat gaat steeds beter."

Wijkkoningen
Ze willen 'wijkkoningen' aanpakken: mannen die het breed laten hangen dankzij hun criminele inkomsten en zich in hun buurt onaantastbaar voelen. Daarvoor heeft de recherche alle informatie van de goed ingevoerde wijkagenten nodig. Daar is winst te behalen, denkt Smakman. "De wijkagent zou bij ieder onderzoek betrokken moeten worden. Dat gebeurt nu bij wijze van spreken acht van de tien keer."

Ze boekten in 2016 mooie successen. Het Eindhovense recherchejaar begon met de reeks overvallen op tankstations, kende meerdere gewelddoden en eindigde met twee jonge jongens die in opdracht twee Eindhovense snackbars overvielen. Er liepen twintig onderzoeken naar serie-inbrekers, ze pakten een groep auto-inbrekers en losten de overval op de Jumbo aan de Geldropseweg in 2011 op. In Helmond vonden de rechercheurs de overvallers van Aldi-filialen en pakten ze de dader van elf babbeltrucs in Deurne en Gemert. Ook bogen ze zich over het verduisteren van miljoenen door de Gemertse zakenman John van der L.. En beide teams kregen meerdere zaken met gewelddoden op hun bord. Helmondse rechercheurs begonnen de moordonderzoeken naar de Helmonders Bart Hillen - gevonden in het kanaal -, Marielle Markgraaff - dood gevonden bij het kampje aan de Bakelsedijk - en Michael Schmitt die door zijn vriendin met een hamer werd doodgeslagen. De Eindhovense rechercheurs werden in enkele dagen tijd geconfronteerd met een doodgestoken Pool in Stratum en Turkse vrouw in Tivoli.

Nieuwe zorgen
2017 biedt bekende en nieuwe zorgen. Drugslabs en drugsgrondstoffen zijn ook voor dit jaar 'een groot zorgpunt' voor de teamchefs. Vondsten van meerdere drugslabs in een korte tijd, waaronder in Leende een van de grootste Nederlandse labs ooit, tekenden afgelopen weken de omvang van dat probleem. Toch blijven woninginbraken en overvallen komend jaar op nummer één staan. Smakman: "Want dan komen ze het diepst in je privacy."

Criminelen maken andere keuzes dan vijftien jaar geleden. Veel doelwitten weren zich tegenwoordig beter. Juweliers en banken worden nog maar zelden overvallen. Criminelen zoeken zwakkere prooien, zegt Renders. "En oudere mensen zijn kwetsbaar."

De politiemannen voorzien de komende jaren een stijging van misdaden waarbij bejaarden slachtoffer zijn. De politie kan niet met cijfers onderbouwen of die trend al zichtbaar is. Het wordt niet apart geregistreerd of een babbeltruc of woningoverval gericht was tegen ouderen.