Geloofsbrievencommissie Eindhoven: We kunnen niets met een VOG

Burgemeester John Jorritsma wil dat toekomstige raadsleden gescreend worden door justitie en vraagt hen om hun Verklaring Omtrent Gedrag (VOG) in te leveren bij de geloofsbrievencommissie. Maar die kan daar niks mee.

Kunnen werk of nevenfuncties leiden tot belangenverstrengeling als iemand raadslid wordt? Een commissie van vier Eindhovense raadsleden controleert dit, aan de hand van informatie ('geloofsbrieven') van de mensen zelf. Nu wil de Eindhovense burgemeester dat kandidaat-raadsleden voortaan ook een afschrift van hun VOG inleveren bij die commissie.

Wat de geloofsbrievencommissie hiermee gaat doen? Die vraag brengt voorzitter Marcel Punte in verlegenheid. Tenslotte is hij raadslid van de VVD, dezelfde partij als Jorritsma, en steunt hij diens streven naar een 'schone' raad. ,,Dat is een hele goede vraag. Daar overval je me een beetje mee. Nee, de burgemeester heeft mij niet gevraagd wat we hiervan vinden", zegt Punte. ,,Mijn eerste reactie is: we hebben een VOG nooit in onze afweging meegenomen en ik kan me niet voorstellen dat we dat nu wel gaan doen. Een VOG is nu eenmaal niet wettelijk verplicht."

Jorritsma ziet graag dat alle hooggeplaatste kandidaat-raadsleden in Eindhoven een VOG aanvragen. Daarbij kijkt justitie of en zo ja welke strafbare feiten ze gepleegd hebben in de afgelopen tien jaar. Gaat Jorritsma daarmee te ver, zoals Brede Beweging Linksom (BBL) claimt? ,,In de Gemeentewet heeft de burgemeester een paar jaar geleden de taak gekregen te waken voor de integriteit", zegt Jeroen Voermans, hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. ,,Het past prima bij die rol om partijen op te roepen selectief te zijn bij het oproepen en screenen van kandidaten. Maar daar stopt het denk ik toch wel."

Alleen de rechter kan iemand het kiesrecht ontnemen, en dat kan alleen na heel ernstige vergrijpen. ,,Er mogen geen extra eisen aan de toegang van het raadslidmaatschap worden gesteld, en al zeker niet door de burgemeester. De instantie die over de integriteit van een raadslid waakt, is de kiezer."

Maar, is er sowieso nog wel voldoende tijd als nu nog een VOG wordt aangevraagd? De verkiezingen zijn over ruim drie weken. In Helmond besloten partijen van VOG-aanvragen af te zien, omdat het te kort dag zou zijn. Terwijl Eindhoven twee ambtenaren inzette om raadsleden met hun aanvraag te helpen. ,,We schatten in dat de VOG's op tijd klaar zijn", aldus de gemeente Eindhoven. ,,Maar we hebben geen invloed op de doorlooptijden van Justitie. Op de website staat dat ze binnen 4 weken een VOG afgeven."