Gilde heeft eeuwenoude schilden terug. ‘Buurmans grond kun je maar één keer kopen’

,,Het was een pittige prijs, maar voor ons betaalbaar.” Meer willen schrijvend deken Henri van Hout en regerend deken Frans Prinsen van het Catharinagilde Strijp niet kwijt over het bedrag dat gemoeid was met het terugkopen van drie zilveren schilden, eerder deze maand. 

Wel dat ze blij verrast waren met het telefoontje van het Utrechtse veilinghuis Peerdeman. Die had de bijzondere opdracht gekregen de antieke stukken te veilen en wilde de oorspronkelijke eigenaar een kans geven. ,,Buurmans grond kun je maar één keer kopen”, diept Van Hout een oud Strijps gezegde op uit zijn geheugen.

‘Drie zilveren koningsschilden van de Sint Catharinagilde Strijp’, stond er in de online catalogus. ‘Elk met gravering van een beroep en naam en jaartal van de koning, te weten: ‘Ian van Lieshout coninck van Sint Catrina gilde 1731, onduidelijk keur, ‘Theodorus van Ham koning van St Catharina gilde Strijp 1819, en ‘Thomas van Deven koning van Sinte Catharina Gild te Strijp 1822, meester: W.F. Hermans, Eindhoven, 1837, gewicht 99 gram, 16 cm’.

Prinsen en Van Hout togen in vol ornaat naar Utrecht, waar ze bij toeval de vorige eigenaar tegen het lijf liepen. Die had de schilden ooit van een tante gekregen, maar wist nauwelijks wat een gilde was. Er ging een wereld voor hem open, vertellen de twee.

De zilveren schilden getuigen van een rijke geschiedenis. In de Middeleeuwen hadden alle vakmannen een beroepsvereniging ofwel gilde. Mannen die belast waren met de bewaking van kerkelijke en wereldse bestuurders en met de openbare orde, behoorden tot het gewapende schuttersgilde. 

Om de schietvaardigheid op peil te houden, waren er jaarlijks wedstrijden. Die zijn er nog steeds. Het gildelid dat het laatste restant van de houten vogel van een hoge mast schiet, mag zich een jaar lang koning noemen. Prinsen citeert uit de statuten uit 1871: ‘De koning is verplicht om tijdens zijn ambtsperiode een zilverstuk te schenken, met daarop zijn naam, die van het gilde, de periode van het koningschap en een beeltenis van zijn beroep.’ Dus in al die eeuwen moeten er honderden schilden zijn geweest. 

De oudste in de kluis van het gilde dateert uit 1545. ,,Maar er moeten er een hoop zijn gesneuveld”, stelt Prinsen. De koning droeg ze op de rug van zijn vest en hij ging vast wel eens zitten, met de rug tegen een houten leuning. 

,,De huidige schilden bestaan behalve uit zilver ook uit titanium, waardoor ze sterker zijn”, legt de schrijvend deken uit. Om daarna te erkennen dat gilden in tijden van armoede ook wel eens een schild van de hand deden om te kunnen ‘teren’. Het bierglas hoort net als het geweer immers bij het gilde.

De dekens kijken al vooruit naar het volgend jaar: dan bestaat het gildehuis aan de Botenlaan negentig jaar. Het houten gemeentelijk monument heeft verschillende bestemmingen gehad: een speeltuinvereniging, onderdak voor Engelse soldaten, kantine voor voetbal en rugby en dus gildehuis, de laatste 39 jaar.

De coronatijd is benut om het pand op te knappen. Reden genoeg voor weer een feestje in 2023. Dan krijgen ook de drie verworven schilden een plaats.