Hoe snel raak je onderkoeld?

Dan is de lichaamstemperatuur gedaald tot lager dan 35 graden. Hoe kouder het wordt, hoe groter de kans op stoornissen in lichaamsfuncties. Die verschijnselen beginnen bij rillen en suffer worden maar iemand kan ook zijn bewustzijn verliezen. Bij het MMC worden dagelijks zo'n vijf personen binnengebracht met onderkoelingsverschijnselen, zeggen spoedeisende hulp-artsen Mieke van Campen-Hoekstra en Lisette Mignot van het Máxima Medisch Centrum. En dat zijn bijna nooit mensen die te water zijn geraakt. Maar ouderen die een nacht lang in huis hebben gelegen met een gebroken heup die flink zijn afgekoeld omdat de thermostaat in de nachtstand stond. Of een slachtoffer van een auto-ongeluk die in de auto heeft moeten wachten op bevrijding door de brandweer. 

Jazeker, zeggen de artsen van de eerste hulp. Als je alcohol hebt gedronken gaan je vaten meer open staan. Daardoor lijkt het alsof je een warmer gevoel krijgt maar door vaatverwijding koelt het lichaam juist sneller af. Bovendien werkt alcohol verdovend. En ga je minder helder nadenken, je verzuimt om iets warmers aan te trekken of naar binnen te gaan. Je kunt dus sneller onderkoeld raken als je ook nog gedronken hebt. Daarvoor hoef je dus niet in het water te vallen. 

Dat vinden de artsen moeilijk in te schatten. Dat hangt erg af van de situatie. Of het waait bijvoorbeeld. En of je in het water ligt of buiten met te weinig kleding rondloopt. Volgens de richtlijnen van de GGD kan iemand in erg koud water van vier graden al na drie tot vijf minuten last krijgen van spierstijfheid waardoor het zwemmen moeilijk wordt. Ook het denkwerk neemt af, waardoor het moeilijk wordt de situatie goed in te schatten. Na tien tot vijftien minuten kan bewusteloosheid optreden door onderkoeling. Daarna wordt de kans op verdrinking groot. In water koelt het lichaam twintig keer sneller af dan in lucht. 

Zo snel mogelijk de natte kleren uit, zeggen de artsen van het MMC. En naar een warme plek. Het is belangrijk om het lichaam van buitenaf op te warmen, met doeken en dekens. Eventueel wat lauwwarm drinken, mits het slachtoffer aanspreekbaar is. Het ziekenhuis heeft speciale behandelingen met dekens die gevuld kunnen worden met warme lucht. Ook kunnen mensen worden behandeld met een speciale infuusvloeistof. In extreme gevallen worden blaas en maag gespoeld met een lauwwarme vloeistof. Het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven heeft zelfs een speciale hart longmachine die patiënten kan opwarmen.