Een ambulance moet in Twente binnen 15 minuten ter plaatse zijn, maar waarom eigenlijk?

Ambulancediensten willen al heel lang af van die 15 minuten norm. Ze willen liever afgerekend worden op veel meer factoren dan alleen tijd. De 15 minuten zegt in veel gevallen niets over de kans op overleven of herstel, zeggen de diensten. Tal van onderzoeken ondersteunen dat. Bij grote urgentie - bijvoorbeeld een reanimatie na verdrinking, of een hartstilstand -  is 15 minuten ook bijna altijd te laat. 

Dit is de situatie: wordt dat kwartier gehaald, dan heeft de toesnellende ambulancebemanning het goed gedaan.  Maar de patiënt is wel overleden.  Bij een reanimatie is na zes tot  acht minuten arriveren de kans op overleven namelijk al klein, tenzij anderen al zijn begonnen met beademing, hartmassage of de inzet van een AED.  In Europa hanteren landen allemaal verschillende normen. Ze variëren van 8 tot wel 20 minuten.

Directeur Piet Huizinga van de Ambulance Oost pleit er al jaren voor om de ambulancediensten af te rekenen op veel meer factoren dan alleen tijd. Meer op de uitkomst voor de patiënt. Dat gaat op termijn wel gebeuren. Maar die 15 minuten blijft toch in de nieuwe wet. Ondanks dat zelfs oud-minister Bruno Bruins de norm ter discussie stelde. Huizinga: „De politiek wil er gewoon niet aan. Ze durven niet. Ze klampen zich vast aan een norm, die je makkelijk kan controleren met een horloge”.

Maar er is wetenschappelijk geen onderbouwing van de 15-minuten grens. Eigenlijk is er geen ziektebeeld dat echt tijdkritisch is op een kwartier. Er is bij het vaststellen van die norm eigenlijk ook geen rekening gehouden met de toestand van de patiënt.

De oorsprong ligt bij de treinramp in Harmelen in 1962: toen vielen er 93 doden en 52 gewonden. Er ging in de hulpverlening één en ander mis. Daardoor drong het tot Den Haag pijnlijk door dat er op dat moment weinig geregeld was over het ziekenvervoer. Niet over de uitrusting van de wagens. Niet over de bezetting van de ambulance. Niet over uitruktijden en responstijden. (De respons is de tijd tussen melden en wegrijden uit de kazerne). 

Als gevolg daarvan is in 1971 de Wet Ambulancevervoer er gekomen. De 15 minutennorm is daarin eigenlijk alleen gekomen om een goed spreidingsplan te maken voor alle ziekenwagens over het hele land. Enkel om een beeld te krijgen: hoeveel ambulances zijn er nodig om overal snel een wagen ter plekke te krijgen. Waar je ook woont. Het was dus een planningsnorm. Geen medische bloedspoednorm. Maar in de loop der jaren is het echter steeds meer een zorgnorm geworden. 

Andere factoren worden onder meer: hygiëne in de ambulance, 100 procent gediplomeerde vakkrachten aan boord, de kwaliteit van de pijnbestrijding, een ‘klanttevredenheid’ van minimaal een acht, en de juistheid van de eerste beoordeling. Wat dat laatste betreft: soms besluit ambulancepersoneel dat een opname niet nodig is. Maar dan moet de patiënt binnen drie dagen alsnog naar het ziekenhuis. Dat aantal moet zo laag mogelijk worden.