'Duitsers brachten mij spontaan de Hitlergroet'

Met typisch Duitse Gründlichkeit bereidde Oliver Masucci zich voor op het spelen van Adolf Hitler. Hij luisterde vijfhonderd redevoeringen af om de intonatie van Der Führer zo goed mogelijk te beheersen. Ook nam de 46-jarige acteur 26 kilo in gewicht toe om het juiste postuur te krijgen.

Masucci is niet de eerste acteur die Hitler speelt. Naar schatting heeft hij 120 voorgangers gehad, van Charlie Chaplin (The Great Dictator, 1940) tot Bruno Ganz (Der Untergang, 2004). Maar het grote verschil is dat Masucci, een buiten Duitsland tamelijk onbekende theater- en filmacteur, zich verkleedt als Hitler in het openbaar onder de mensen begaf. Soms waren ontmoetingen in scène gezet, maar er waren ook spontane confrontaties, zoals met neonazi's en voetbalsupporters.

,,De eerste scène die we opnamen was meteen raak,'' vertelt de acteur. ,,Ik begaf me als Hitler tussen Duitse voetbalsupporters in Berlijn tijdens het WK 2014. We hadden een acteur ingehuurd die als punker tegen mij tekeerging en Duitsland beledigde. Binnen de kortste keren werd hij in elkaar geslagen. Mijn lijfwachten moesten hem zelfs ontzetten.''

Stigmatiseren
Aanvankelijk aarzelde Masucci, die half Italiaans is, toen hij werd gevraagd om Hitler te spelen. ,,Ik lijk totaal niet op hem. Ik moest urenlang onder de make-up om zijn uiterlijk te benaderen. Tijdens de draaidagen was ik 18 uur als Hitler in de weer. Verder was ik bang dat de rol mij als acteur zou stigmatiseren. Maar ik zag wel mogelijkheden om er iets bijzonders van te maken. Iedere acteur van Duitse komaf kan Hitler spelen, zeker als hij moet schreeuwen. Maar ik wilde een andere versie van hem maken: vaderlijk, begripvol en helder formulerend.''

Met deze aanpak maakte Masucci veel reacties los bij de voorbijgangers in diverse Duitse steden. ,,Zodra ik met de mensen in gesprek ging, werden zij openhartig. Mijn suggestie dat de kleine man in de huidige democratie niet aan bod komt, werd vaak snel overgenomen. Ik sprak zelfs met een rechtse politicus die op de vraag of hij weer op mij zou stemmen, wilde dat de camera uitging. Toen zei hij dat hij zeker op mijn versie van Hitler zou stemmen als hij de kans zou krijgen.''

Ging de conversatie op straat dieper in op de huidige problematiek in Duitsland - bijvoorbeeld als de vluchtelingen ter sprake kwamen - dan waren sommigen niet te beroerd om het instellen van werkkampen als een aanvaardbare optie te zien.

Slechts één omstander gaat fel tekeer tegen de vertoning. In Bayreuth, waar Hitler wat geld (80 euro in totaal) verdient door portretten te maken van toeristen, roept één voorbijganger schande over deze gang van zaken. ,,Die man was echt emotioneel. Ook toen wij in de Berlijnse wijk Kreuzberg reden, werd er gescholden. Maar in de meeste gevallen brachten veel mensen spontaan de Hitlergroet. Dat schijnt bij Duitsers nog steeds onvermijdelijk te zijn.''

Auschwitz
Inmiddels is de film door 2,2 miljoen Duitsers bekeken. Oliver Masucci en zijn regisseur David Wnendt woonden een aantal voorstellingen bij. ,,Er werd zeker veel gelachen, soms ook op de verkeerde momenten, maar na verloop van tijd merk je toch dat het publiek serieuzer reageert. Er zit een harde grap over Auschwitz in de film, waar soms toch nog om gelachen wordt.''

De conclusie van Masucci is dat Duitsland nog steeds met Hitler in zijn maag zit. ,,In elk land word ik als Duitser met ons Hitler-verleden geconfronteerd. Uit de reacties in en over deze film concludeer ik dat ons volk hem nog steeds niet kwijt is. Vergeet niet dat de Duitsers destijds Hitler ook democratisch hebben gekozen. In zijn redevoeringen en boek heeft hij precies beschreven wat hij van plan was. Maar zijn denkbeelden duiken ook in andere landen op. Daarom eindigt de film met fragmenten uit toespraken van ultrarechtse politici over de moslims. Jullie Geert Wilders zit daar ook bij. Het zaaien van angst is altijd een goede voedingsbodem voor dit soort lieden. Hitler begreep dat destijds als geen ander.''

Er Ist Wieder Da gaat donderdag in Nederland in première.