Duivel redde Parijs van de ondergang

Voor de Duitse regisseur Volker Schlöndorff is het zonneklaar: 'Parijs is niet gered door een held, maar door de duivel'. Met zijn woorden doelt hij op zijn verfilming van het toneelstuk Diplomatie, waarin de Duitse generaal Dietrich von Choltitz wordt opgevoerd als een houwdegen die alle monumentale gebouwen en bruggen van de Franse hoofdstad wilde opblazen.

Dreigement
Het was een serieus dreigement, de uitwas van een direct bevel van Hitler, dat echter op het laatste moment is afgewend. In zijn film voert Schlöndorff, die eerder de veelvuldig bekroonde film Die Blechtrommel maakte, een Zweedse diplomaat op die Von Choltitz weer te bewegen zijn beslissing uit te stellen.

'Hij treuzelde zo lang met het geven van het commando. Toen de geallieerden bijna in zijn slaapkamer stonden kon hij niet meer terug', verklaart de regisseur die zich eerder memorabele speelfilms over de Tweede Wereldoorlog heeft gemaakt. Waaronder Der neunte Tag over een priester die vrijwillig naar een concentratiekamp ging en Das Meer am Morgen, over de Duitse schrijver Ernst Jünger die zijdelings bij de aanslag op Hitler was betrokken.  

Eigen research
Deze periode uit de Duitse geschiedenis blijft Schlöndorff (74) fascineren. Toen hij het aanbod van een Franse producent kreeg om Diplomatie te verfilmen, deed hij aanvankelijk eerst zijn eigen research. 'Mij sprak vooral de figuur Von  Choltitz aan. Ik had nog nooit van hem gehoord. Heb op internet rondgeneusd en zijn autobiografie gelezen. Mij boeide vooral zijn beweegreden om dat bevel van Hitler dat Parijs in de fik moest gaan naast zich neer te leggen.' In de filmversie wordt Von Choltitz (een rol van Niels Arestrup) door een Zweedse diplomaat Raoul Nordling (André Dussollier) overgehaald om Parijs, waar op strategische plaatsen al het dynamiet in aangebracht, te sparen. Hun gesprekken vol psychologische drukmiddelen vormen de hoofdmoot van de film. Schlöndorff: ,,Het staat vast dat beiden elkaar hebben ontmoet. Maar die gesprekken zijn natuurlijk fictie.

Rotterdam
Waarom Von Choltitz, die geen moeite had om andere steden zoals Rotterdam met de grond gelijk te maken, Parijs intact liet staat nog altijd niet vast. Had hij een pact met de geallieerden gesloten om zodoende een lagere straf te krijgen? Terwijl de man in diverse steden in De Krim medeverantwoordelijk was voor de moord op tienduizenden joden. Na de oorlog werd hij gevangen gehouden in een villa bij Londen. Andere Duitse generaals zijn veel zwaarder gestraft.

Ook het familieverleden van Von Choltitz was voor de regisseur van belang. 'Ik heb zijn stamboom uitgeplozen en vastgesteld dat een sterke militaire traditie in deze familie hoog in het vaandel stond. Misschien wilde hij zijn familieverleden niet besmeuren door de geschiedenis in te gaan als de man die een van de mooiste steden aller tijden had vernietigd.'

Parijs
Schlöndorff zelf heeft ook een sterke band met Parijs. De regisseur heeft in zijn jonge jaren stage gelopen bij diverse gerenommeerde collega's. In die tijd was hij ook getuige van de opnamen van de klassieker Paris brûle-t-il? (Is Paris Burning?) uit 1966, waarin dezelfde periode wordt behandeld. De hoofdrollen in deze film worden gespeeld door Gert Fröbe (als Von Choltitz) en Orson Welles (als de consul Nordling). 'Ik ben zelfs op de set geweest', herinnert Schlöndorff zich. 'Het is natuurlijk een rare speling van het lot dat ik bijna 50 jaar later min of meer hetzelfde verhaal vertel.'

Wat is het belang van zijn nieuwe film? Waarom telkens terug naar die periode? Schlöndorff: 'Een van de redenen van mij om deze film te maken was om het belang van diplomatie te onderstrepen. Ik geloof dat ook in de tegenwoordige tijd veel conflicten in penibele brandhaarden door intelligent te onderhandelen kunnen worden opgelost. In dat opzicht is Diplomatie een belangrijke film.'