Frank Lammers als Michiel de Ruyter in de gelijknamige speelfilm. © ANP/Kippa

Michiel de Ruyter: Meer dan alleen maar zeeslagje spelen

RECENSIEMaandag gaat de langverwachte historische speelfilm Michiel de Ruyter in het Amsterdamse Zeevaartmuseum in première. Daarna is de niet bepaald Oranjegezinde en 151 minuten durende film vanaf donderdag in 126 zalen te bekijken. AD-filmrecensent Ab Zagt legde de film onder een vergrootglas en is behoorlijk onder de indruk.

door: Ab Zagt 23-01-15, 07:00 Laatste update: 10:27

Michiel de Ruyter

Regie: Roel Reiné. Hoofdrollen: Frank Lammers, Barry Atsma, Sanne Langelaar, Egbert-Jan Weeber en Derek de Lint.

Zelden heeft een Nederlands filmregisseur zich zo uitbundig met spectaculaire camerabewegingen en speciale effecten kunnen uitleven als Roel Reiné in het historische drama Michiel de Ruyter. Aan boord van de zeeschepen uit de Gouden Eeuw rolt en tolt zijn camera van links naar rechts en worden speciale shots - zelfs een keer wordt zelfs het heelal ingeschakeld - niet geschud. Aan alles is te merken dat Reiné zijn vooral in Amerika opgedane ervaring als actieregisseur (films die meestal rechtstreeks op dvd verschenen) op de kijker wil loslaten. Dat levert in elk geval tal van prachtige gecomponeerde beeldenreeks op.

Soms lijkt Reiné, die zelf achter de camera stond (een unicum voor een Nederlandse speelfilmregisseur), op een kleine jongen die met een treinenset aan het spelen is en er maar geen genoeg van kan krijgen. Als De Ruyter en zijn manschappen - zeker in de eerste helft van de film - weer eens tegen de Engelsen opvaren wordt wel het gevoel opgeroepen van: daar gaan we weer.

Verhoudingen
Maar, eerlijk is eerlijk, de filmbiografie over onze grootste zeeheld is meer dan zeeslagje spelen. Het drama staat ook stil bij de politieke verwikkelingen in de turbulente tijd rond 1672 van de Republiek der Nederlanden. Voordat de gebroeders De Witt, Johan en Cornelis, door de Oranjegezinde meute gruwelijk worden afgemaakt zet de film de schaakstukken van de ingewikkelde verhoudingen keurig recht en helder voor de kijker neer.

De politieke verhoudingen en intriges tussen de Republikeinen en Oranjeklanten bepalen ook het lot van De Ruyter. Hij, van huis uit een royalist, wordt door de moderne ingestelde Johan de Witt (,,In de zeventiende eeuw is alles mogelijk!'') benoemd tot admiraal van de zeevloot om de opdringerige Engelsen uit onze vaarwateren te houden. Dat maakt de admiraal verdacht in de ogen van de Oranjeklanten. Het winnen van de zeeslagen zijn van groot belang voor de machtsstrijd in Nederland, waar diverse plannen worden gesmeed om prins Willem III tot stadhouder te maken. Van de homoseksuele geaardheid van de prins (,,Hij houdt meer van dans dan van oorlogsstrategie'', sneert een Republikein) wordt in de film geen geheim gemaakt. Willem III wordt als een slappeling opgevoerd, als een man die blind is voor intriges.

Helden
De ware helden in de film zijn Johan de Witt, de machtige raadspensionaris met een visie die zijn tijd ver vooruit was, en natuurlijk De Ruyter, die wordt neergezet als een man die zijn gezinsgeluk opofferde voor het landsbelang en ook een mondig mens was, een voorstander van het poldermodel. Dat laatste blijkt zeker aan het einde van deze film. Reiné wist voor zijn film een rijke schare acteurs van naam te strikken.

De zwakste scènes spelen zich af aan het Engelse hof waar veteraan Charles Dance als koning Charles II behoorlijk schmierend de onbetrouwbare en hitsige machtswellusteling speelt. Beter doen de Nederlandse hoofdrolspelers het. Hoewel sommige dialogen weer veel te eigentijds klinken overtuigen de meeste personages zeker. Frank Lammers (De Ruyter) en Barry Atsma (Johann de Witt) spelen hun onderlinge confrontaties knap uit. Zij vormen het hart van dit, met 151 minuten erg lange drama, waarin het geweld redelijk binnen de perken blijft, zeker vergeleken met series als Games of Thrones.

Michiel de Ruyter is zonder meer de beste historische speelfilm die ooit in Nederland is gemaakt. Maar de recente concurrentie (Nova Zembla en vooral Kenau) was dan ook niet echt denderend.