Van ratten tot woningnood: Urker winterfeest speelt met ‘7 plagen’ die het dorp teisterden

De snelle overgang in 1932 van de zoute Zuiderzee naar het zoete IJsselmeer bracht het voormalig eiland Urk vaak in grote problemen. Waren het niet de zwermen groene muggen die het vissersdorp vanaf 1936 teisterden, dan wel de enorme zwarte spinnen, spreeuweninvasies, stinkende blauwalg en wolken kleverige klei die de straten grauw kleurden.

De 43-jarige Marij, een van de honderden figuranten, wast haar handen stuk tijdens de zevende Urk in Wintersferen. ,,Dode muggen, blauwalg en klei, ik krijg het wasgoed nooit schoon”, roept ze gekweld. Het thema ‘de 7 Urker plagen’ stond gepland voor 2019 maar werd aan de vooravond van het festijn afgelast door de ramp met de Urker Kotter waarbij twee vissers het leven verloren. Vanwege corona bleef het onderwerp nog twee jaar liggen.

Het evenement, vrijdag en zaterdag, werkte voor het eerst met een vaste route in de oude dorpskern rond de Bethelkerk. En tickets per tijdslot om de toenemende stroom mensen in goede banen te leiden. Ruim 11.000 bezoekers beleven de ludieke en humorvolle strijd die de weerbare Urkers leverden.

Talrijke vissers roken rode poon, zalm en tongetjes. Muzikanten zingen een protestlied waarin ze zich “niet laten scalperen door de hoge heren, die ze in de haven deponeren”. Een van de zangers, Job (20) uit Urk, licht toe: ,,Bij de inpoldering wilde men van Urk af, het duurde lang voordat er een weg naar Emmeloord kwam. Er werden zelfs bossen aangelegd om ons dorp onzichtbaar te maken.”

De sfeervolle tocht voert langs arme gezinnen die gelaten bij elkaar aan tafel zitten. Malarialijders die emmers besmet water verkopen. En overal staan de heren van de inpolderingscommissie hun jubelverhaal af te steken over de voordelen en vergezichten die het afsluiten van de Zuiderzee met zich meebrengt.

Hun kleinzoon Jacob Jan (22) studeert cognitieve intelligentie in Amsterdam. Straks wil hij graag een huis in zijn geboortedorp en constateert: ,,Er zijn nauwelijks starterswoningen, de wachtlijsten zijn lang. De nieuwbouw in de Zeeheldenwijk is al verloot, zeker een half miljoen per woning.”

Naast de oorlog leden de Urkers in 1943 onder hordes uitgehongerde ratten die vanaf de lange dijken en kale polders naar de Urker bult kwamen. Het wemelt daarom van de knaagdieren op het vrolijke winterfeest. De meesten blijken nep, dit geldt niet voor de spitse kopjes in de kar van de 31-jarige Douwe. ,,Ratten hebben helaas een slechte reputatie. Op Urk vraten ze de netten kapot en gingen er met brood en aardappels vandoor”, bevestigt de Urker die als plaagdierenbestrijder figureert. ,,Dit zijn Peppi en Kokki, lieve Ierse ratjes. Ze zijn slim, aanhankelijk en het zijn mijn huisdieren.”