F-35 van de Koninklijke Luchtmacht traint op Vlieland op doelen op de NAVO oefenlocatie de Vliehors Range. © ANP

Friesland op achterste benen om laagvliegroute F-35

Het provinciebestuur staat op de achterste benen om het tot leven wekken van een laagvliegroute voor F-35’s boven oostelijk Friesland.

Leeuwarder Courant 30-01-20, 10:30

Het ministerie van Defensie wil straaljagers hier op 75 meter hoogte laten oefenen. Dat scheelt geld, want voor soortgelijke activiteiten moeten de vliegers nu naar Canada.

Provinciale Staten hebben een motie in voorbereiding. Diverse fracties proberen hun partijgenoten in de Tweede Kamer tot actie te bewegen. Politici voelen zich overvallen. Ze vinden het niet kies dat Defensie niet eerst netjes in overleg is gegaan.

Slapend bestaan

De laagvliegroute leidt al achttien jaar een slapend bestaan. Hij voert van Moddergat naar Kollum, Harkema, Ureterp, Nijeberkoop, Noordwolde-Zuid, Vledder en Steenwijk. Boven deze lijn mogen straaljagers op minimaal 75 meter hoogte vliegen. Dat is lager dan een gemiddelde windmolen. Op de route mogen gemeenten geen hoge bouwwerken toestaan.

Gedeputeerde Staten wilden de route om die reden uit de boeken laten halen. Hij werd immers door Defensie sinds 2002 al niet meer gebruikt. Vliegers gingen voor hun laagvliegtrainingen naar Canada. Maar als een donderslag bij heldere hemel kwam het ministerie met de boodschap dat zij de route juist weer wil reactiveren. Defensie meldt dit in de aanvraag voor een nieuwe milieuvergunning voor militaire vliegactiviteiten.

De Statenleden lieten zich woensdag over de vliegplannen informeren. ,,Skande’’, vindt Statenlid Sijbe Knol (FNP). De partij is een petitie gestart en komt in de eerstvolgende Statenvergadering met een motie. De steun daarvoor bleek woensdag al massaal; onder meer PvdA, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, GrienLinks, D66 en Forum voor Democratie stelden kritische vragen. ,,En no: lawaai meitsje yn De Haach. It is net oars.’’

‘Laagvliegen is een skill die een vlieger moet beoefenen’

Het ministerie had Jelle Zijlstra, coördinator luchtruimherziening, naar het Provinsjehûs afgevaardigd voor uitleg. Defensie wil het gesprek best aangaan, zei Zijlstra. Maar juridisch gezien is er tegen de reactivering van de laagvliegroute weinig in te brengen. Over het hoe en waarom kon hij verder niets vertellen. ,,Aan het oefenen in Canada zijn kosten verbonden. Ik kan me voorstellen dat Defensie zegt: we doen het liever in Nederland. Laagvliegen is een skill die een vlieger moet beoefenen. Dat kan niet boven zee, ze moeten navigeren op terreinkenmerken.’’

Ongenoegen in brief

Gedeputeerde Staten hebben in een gepeperde brief aan het ministerie hun ongenoegen kenbaar gemaakt. Het college is ,,erg verrast’’ over het voornemen, het is bang voor geluidsoverlast en voor gevaarlijke toestanden vanwege de ligging van Vliegveld Drachten. Bovendien liggen er meerdere stiltegebieden op de route. Ze noemt het gebruik van de laagvliegroute ,,erg ongewenst’’.

Bestuurders van Friese gemeenten worden volgende week bijgepraat. Datzelfde geldt voor provinciaal bestuurders van Drenthe en Groningen. Eind maart is er bestuurlijk overleg met de verantwoordelijk staatssecretaris Barbara Visser (Defensie) en minister Cora van Nieuwenhuizen (Infrastructuur en Waterstaat).

Vlak boven de bomen in Goose Bay

Goose Bay is een basis in het Canadese Labrador die sinds 1987 door Defensie wordt gebruikt als laagvlieggebied. Oefeningen in Nederland leidden namelijk tot teveel overlast. Ook in Canada was er niet altijd sprake van een warm welkom. Straaljagers vliegen er rakelings boven de boomtoppen. De acties leidden tot felle protesten van de Innu, een indianenstam die leeft in dit uitgestrekte bossengebied. In 1993 werden veertig indianen opgepakt nadat zij een Nederlandse F-16 hadden beklad met een viltstift.