Als zieke zzp’er teer je vaak in op je spaargeld: is een Broodfonds de oplossing?

Broodfondsen schieten als paddenstoelen uit de grond. Ze bieden voor steeds meer zelfstandigen een garantie op inkomen bij ziekte of een ongeval. Vijf jaar geleden waren er 168 Broodfondsen. Inmiddels zijn het er 620. Een Broodfonds mag zichzelf officieel alleen zo noemen als ze worden begeleid door De BroodfondsMakers, de organisatie die het concept bedacht.

Een Broodfonds bestaat uit een groep van twintig tot vijftig zelfstandigen die afspreken om elkaar financieel te steunen als één of meerdere van hen niet in staat zijn om te werken. Mensen die samen in een fonds zitten kunnen uit verschillende beroepsgroepen komen. Wel kiezen mensen vaak voor een Broodfonds in de buurt.

,,Het werkt anders dan een verzekering”, zegt Biba Schoenmaker, een van de oprichters van De BroodfondsMakers. De grootste verschillen zitten volgens Schoenmaker in de kleinschaligheid, betaalbaarheid en transparantie. ,,Een Broodfonds is ook geen arbeidsongeschiktheidsverzekering - die in sommige gevallen tot je pensioen geld uitkeert. Er zit er een maximumperiode van twee jaar aan de uitkering uit een Broodfonds, afhankelijk van de situatie. En: zo’n uitkering bestaat uit een schenking van de andere leden.”

Leden storten maandelijks een bedrag van tussen de 30 en 100 euro op een eigen Broodfonds-rekening. Wordt er iemand ziek dan mag zij of hij beroep doen op een deel van het geld dat gezamenlijk is gespaard. De hoogte van het uitgekeerde bedrag is afhankelijk van het deel van het inkomen dat het lid vooraf wilde veiligstellen. Als iemand ervoor kiest minder in te leggen, is diens uitkering ook lager. Omdat uitkeringen uit een Broodfonds kleine, vrijwillige schenkingen zijn, betaal je er geen belasting over.

Als je ziek wordt, is er geen tussenkomst van een arts, maar meld je het zelf aan het Broodfonds. Ook bepaal je zelf wanneer je weer aan de gang kan. Daar heeft het fonds geen invloed op. Vertrek je weer uit een Broodfonds, dan neem je je eigen geld - minus eventuele schenkingen - ook weer mee.

Mensen die zich willen aansluiten bij een Broodfonds kunnen zich inschrijven voor een bijeenkomst waarbij ook de voorwaarden worden doorgenomen. Begeleiders van De BroodfondsMakers kijken vervolgens of er plaats is bij een bestaande groep of adviseren de opzet van een nieuw Broodfonds. Schoenmaker: ,,Nieuwe leden hoeven bij aansluiting bij een bestaande groep niet unaniem goedgekeurd te worden. Alleen als een ander lid echt bezwaar maakt, kan hij een nieuw lidmaatschap tegengehouden. Dit gebeurt vrijwel nooit, maar in zo’n geval kan iemand zich altijd opgeven voor een ander Broodfonds.”

Marjolein van der Linden is voorzitter van het Gooisch Broodfonds. Deze afdeling houdt vier keer per jaar een ledenvergadering. Hier wordt gesproken over regels, wijzigingen en ledenvragen. Tegelijk leren leden elkaar beter kennen. ,,Hierdoor is de saamhorigheid groot. Ik denk dat mensen in een Broodfonds veel minder vaak beroep doen op een uitkering dan bij een arbeidsongeschiktheidsverzekering. Je voelt je toch minder bezwaard als je geld ontvangt van een anonieme verzekeraar dan van mensen die je kent.”

Margriet werkt al zeventien jaar als zelfstandige. Een arbeidsongeschiktheidsverzekering zag ze niet zitten. ,,Je betaalt je blauw en er zitten nogal wat haken en ogen aan. Bovendien hoor je té vaak dat mensen toch niet uitgekeerd krijgen, omdat ze niet voldoen aan wat de kleine lettertjes zeggen.” Toen ze jaren geleden hoorde over Broodfondsen besloot ze zich aan te sluiten. De saamhorigheid sprak haar aan. ,,Bovendien wilde ik in elk geval een deel van mijn vaste lasten afdekken, voor de rest heb ik spaargeld. Ik stort maandelijks 48 euro op mijn Broodfondsrekening. Daarmee ‘verzeker’ ik een maandelijkse uitkering van maximaal 750 euro.”

Een aantal jaar geleden onderging Margriet een zware operatie, waardoor ze een paar maanden niet meer volledig kon werken. ,,Dat was de eerste keer dat ik schoorvoetend het Broodfonds aansprak. Het is een aparte ervaring, want je krijgt allemaal kleine bedragen gestort van verschillende mensen, waarvan je er sommigen ook persoonlijk kent. Dat is natuurlijk fijn, maar je wil er ook zo snel mogelijk weer vanaf. Je voelt toch een band met elkaar.”

Verzekeraars zien een Broodfonds als een goed alternatief voor kortdurende arbeidsongeschiktheid. Iwanna de Jonge van Het Verbond van Verzekeraars: ,,Een arbeidsongeschiktheidsverzekering dekt in de regel ook het risico op langdurige arbeidsongeschiktheid. Hiermee verzeker je een groter risico, daar hoort ook een andere prijs bij.”

De brancheorganisatie ziet in de markt steeds vaker dat consumenten een Broodfonds combineren met een arbeidsongeschiktheidsverzekering die pas na twee jaar begint uit te keren. Bij zo’n verzekering liggen de premies doorgaans lager dan bij een arbeidsongeschiktheidsverzekering die al op een vroeger moment uitkeert.”

Broodfondsen worstelen volgens De Jonge met dezelfde dilemma’s als verzekeraars: ,,Zoals in welke situaties is er wel en in welke geen recht op een ‘schenking’ en welke waarborgen zijn er tegen misbruik? Bij broodfondsen zit die waarborg vooral in de sociale controle, bij een verzekeraar met duizenden deelnemers werkt dat niet. Verzekeraars kunnen niet wekelijks bij de klant op de koffie gaan om te vragen hoe het gaat. Maar het is een misvatting dat verzekeraars niet uitkeren, er wordt elk jaar zo’n miljard euro uitbetaald aan arbeidsongeschiktheidsverzekerden.”

Als zzp’er onverzekerd ziek worden, het is een vreselijke situatie waarin sommigen toch terechtkomen: