Financieel 'vreemdgaan': 'Ze had alle winkeltassen onder de autostoel verstopt’

Een op de vijf mensen noemt ‘financiële ontrouw’ het grootste relationele struikelblok. En toch vindt een kwart van de koppels het lastig om over geld te praten. Dat is niet gezond, weten relatietherapeute Chloé de Bie en budgetcoach Sara Van Wesenbeeck. Ze lichten toe hoe en waarom je het met je partner over geld moet hebben. ,,Voor seks en geld gaat ­dezelfde gulden regel op: gooi je ideeën op tafel voor zich problemen voordoen.’’

Het viel de Amerikaanse wetenschapster Emily Garbinsky op dat leugens over inkomsten en uitgaven tot heel wat echtelijke ruzies en breuken leiden. Met haar onderzoek uit 2019 zette ze de term ‘financieel overspel’ definitief op de kaart. Het houdt in dat je met geld omgaat op een manier die je partner zou afkeuren, en daar niet open of eerlijk over bent. Zo’n veertig procent van de getrouwde of samenwonende Amerikanen zou zich er al schuldig aan hebben gemaakt.

Stiekeme dure aankopen, geheime spaarrekeningen en verzwegen schulden voeren de top 3 van financiële geheimhouderij aan. Hoewel er geen lijfelijk of emotioneel bedrog in het spel is, blijken we toch erg zwaar aan deze vorm van vreemdgaan te tillen. 

Een weggemoffeld bonnetje hier, een ontbrekend prijskaartje daar: er zijn heel wat slinkse manieren om aankopen verborgen te houden. Niet zelden helpen (online)retailers je een handje, indien gewenst. Zo kan je bij e-commercebedrijf Amazon voor een neutrale, merkloze verpakking kiezen. Om iemand te verrassen, of om te verbergen dat je geshopt hebt. Waar houdt de creativiteit op en begint de leugen? 

Volgens Chloé de Bie bestaat er op die vraag geen universeel antwoord. Ze ziet wel een parallel met die andere vorm van bedrog. ,,Overspel – in welke vorm dan ook – laat zich niet in standaardregels gieten. Alles draait om de vraag: in hoeverre is mijn vertrouwen geschaad? Dat gevoel is erg individueel. Zo vinden sommigen een ‘like’ aan iemand geven op Instagram al een vorm van bedrog, terwijl anderen zich pas verraden voelen als er fysiek contact in het spel is. Idem wat de financiën betreft.’’

,,Ooit had ik hier een vrouw voor me die door haar man ‘betrapt’ werd op stiekem shopgedrag. Ze had haar winkeltassen onder de autostoel verstopt, omdat ze geen zin had zich te verantwoorden tegenover hem. Wat ze niet wist, was dat manlief net die dag de auto wilde schoonmaken. Betrapt! Die man schrok zich een ongeluk, maar daarna zag hij er de humor wel van in.’’

,,Heel anders verging het koppel B: plots kreeg de man een telefoontje van een deurwaarder. Blijkbaar had zijn vrouw nog heel wat openstaande schulden, die ze verborgen had om conflicten te vermijden. Voor hem voelde dat als een messteek in het hart. ‘Als ze zelfs zoiets belangrijks verzwijgt, waarover liegt ze dan nog meer?’, vroeg hij zich af.’’

Over verzwijgen gesproken: geliefden mogen dan wel lief en leed delen, toch zijn lang niet alle partners een open boek voor elkaar als het over geldzaken gaat. Dat centen en schroom vaak met elkaar gepaard gaan, merkt ook Chloé de Bie regelmatig. ,,Geldkwesties zijn op zich geen veelvoorkomende klacht in mijn praktijk, maar ze komen wel vaak naar boven tijdens de therapeutische sessies. Het blijft me verbazen dat ik koppels over de vloer krijg die absoluut geen idee blijken te hebben van elkaars maandelijkse inkomsten en uitgaven.’’

Hoe voorkomen we dat geld ons scheidt? ,,Het is oké om je hart te volgen, maar daarvoor hoef je je brein niet uit te schakelen. Voor seks en geld gaat ­dezelfde gulden regel op: gooi je ideeën en verlangens op tafel voor zich problemen voordoen”, tipt Chloé de Bie. ,,De kans is klein dat je verliefd bent geworden op je partner omdat hij of zij zo goed budget kan beheren’’, stelt Sara Van Wesenbeeck. ,,Maar in een gezin is het wel belangrijk dat je op dezelfde golflengte zit.’’

,,Makkelijk is dat niet: we hebben ­allemaal wel wat financiële bagage in onze rugzak zitten, en houden er andere normen en waarden op na. Daarom is het zo ­belangrijk dat je geldzaken bespreekbaar maakt. Van de liefde alleen kan je nu eenmaal niet leven. Leg niet alleen je inkomsten en uitgaven, maar ook je financiële attitudes op tafel: waar geef jij graag (en veel) geld aan uit? Hoeveel probeer je maandelijks te sparen? Hoe zie jij de gezamenlijke ­financiën? Vanuit die verschillende normen en waarden kan je een gemeenschappelijke visie uitwerken waarin je spaardoelen vastlegt en de ­gemeenschappelijke kosten afbakent.’’

Veel koppels hebben een gezamenlijke rekening, waarvan een groot deel die ook als enige rekening heeft. Anderen hebben er een eigen rekening naast. ,,Er bestaat geen magische ‘one size fits all’-formule’’, benadrukt de budgetcoach. ,,Het belangrijkste is dat de regeling voor allebei fair aanvoelt en dat beide partners zicht hebben op de gemeenschappelijke financiën. Zo smoor je wantrouwen, geldstress en financiële ontrouw in de kiem. Las dus regelmatig een ‘boekhoudmoment’ in.’’

Chloé de Bie: ,,Juist omdat er met geld zoveel emoties gepaard gaan, kan een loonverschil weleens uitmonden in een relatiekloof. De persoon die minder verdient, kan zich dan afhankelijk en minderwaardig voelen. De kloof overbrug je door het gelijkwaardigheidsgevoel te herstellen. Vaak draait het hier om wederzijds respect voor elkaars prestaties – zeker als een van de twee deeltijds werkt voor de kinderen, of thuisblijfouder is. Kijk verder dan het loon en breng de huishoudelijke taken mee in rekening, want die hebben ook allemaal hun waarde.’’

Sara Van Wesenbeeck: ,,Kijk bij het opstellen van een financieel plan niet alleen naar het nu, maar ook naar de toekomst. Degene die parttime gaat werken voor de kinderen, levert niet alleen een deel van zijn of haar loon in, maar ook van het pensioen. Maak daar dus goede afspraken over en werk eventueel een compensatie uit.’’

Volgens het Nibud-onderzoek is bijna 20 procent het niet altijd eens met de aankopen van de partner. 15 procent geeft toe dat die mening omgekeerd ook geldt. Een huishoudboekje – digitaal of ouderwets op papier – kan deze ergernissen voorkomen, legt de budgetcoach uit. ,,Eigenlijk zit er in ieders hoofd een mentale boekhouder die onze uitgaven en inkomsten bijhoudt. Per categorie legt die een budget vast en voor elke categorie gelden andere regels. Alleen is onze denkbeeldige accountant soms nogal ‘creatief’.’’

,,Stel: in de reclamefolders spot je een hypermoderne koffiemachine, die enorm afgeprijsd is. Je partner vindt het een onnodige aankoop, want jullie oude koffietoestel is toch goed genoeg? Op dat moment schiet onze mentale boekhouder in actie: je gaat op zoek naar achterdeurtjes die een aankoop toch rechtvaardigen. Als thuiswerker verdien je toch de allerbeste koffie? Voor jezelf lijkt de aankoop heel logisch, maar voor je partner allerminst. Daardoor kan dit een twistpunt worden.’’

,,Wie zijn mentale boekhouder een hak wil zetten, kan de budgettaire afspraken het best zwart-op-wit vastleggen, per categorie. Dat maakt het overzicht makkelijker, en maakt het moeilijker om smoesjes te verzinnen.’’

Vaste lasten nemen een groot deel van je uitgaven in. Een goede categorie dus om nog eens extra onder de loep te nemen. Bekijk daarom onderstaande video, met daarin tips over besparen op je hypotheek: