Op latere leeftijd opnieuw in de studieboeken duiken wordt geprezen, maar het prijskaartje is flink. © Getty Images

‘Leven lang leren’ kost nogal wat: ‘Als ik klaar ben, heb ik 32.000 euro schuld’

Hoewel de overheid het ‘leven lang ontwikkelen’ zegt te stimuleren, is terug naar de collegebanken gaan niet goedkoop. Zeker niet als je geen werkgever hebt die het betaalt. Wie al eens een opleiding in het hoger onderwijs heeft gevolgd, wordt geconfronteerd met het veel hogere instellingsgeld. Lenen via de overheid kan, maar alleen voor het collegegeld. „Het lijkt wel of ambitie hebben en studeren worden afgestraft, in plaats van aangemoedigd.”

Jeanine Tanis 27-05-21, 16:22 Laatste update: 31-05-21, 08:02

Voor Charlotte Scholten (34) leek studeren aanvankelijk niet weggelegd; toch belandde ze via vmbo, mbo en hbo uiteindelijk op de universiteit. De lange aanloop vond ze niet erg. „Ik heb tussendoor veel werkervaring opgedaan en kon altijd goed de koppeling tussen praktijk en theorie maken.” Maar als laatbloeier voelt ze zich wel dubbel gestraft. Om uiteindelijk een master klinische psychologie te doen, moet ze nu namelijk instellingsgeld betalen en dat is fors meer dan het gewone collegegeld. Charlotte betaalt per studiepunt 107 euro in plaats van 65 euro, en heeft in totaal 95 punten nodig. In totaal verwacht ze 15.000 euro kwijt te zijn.

Niet voor levensonderhoud

De hoge kosten motiveren mensen niet om weer te gaan studeren
Charlotte Scholten (34), Masterstudent klinische psychologie

Via DUO kunnen studenten die geen recht meer hebben op studiefinanciering een lening bij de overheid afsluiten, het Levenlanglerenkrediet. Daarmee kunnen ze jaarlijks het bedrag lenen dat ze aan collegegeld kwijt zijn. Charlotte wil alleen liever geen lening aangaan, en heeft daar dus niet voor gekozen. „Ik denk dat het handiger is om het zelf te betalen. En met die lening ben ik maar deels geholpen, want ik moet nog steeds voorzien in mijn levensonderhoud en daar is het krediet niet voor. Ik werk er dus naast. Dat is pittig ja, maar ik hou van leren en heb het ervoor over. Ik besteed minimaal 25 procent van mijn inkomen aan mijn eigen ontwikkeling of ik spaar het. Maar de hoge kosten motiveren mensen niet om weer te gaan studeren, nee.”

Voor krapteberoepen zoals leraar is een kortingsregeling: de eerste twee jaar betaal je de helft van het collegegeld. Daarvan kon Diane Engelsman (44), die in 2018 startte met de deeltijd-pabo, mooi profiteren. Toch had ze alsnog ook een lening nodig. Toen ze van de havo kwam, trok verder leren haar niet en koos ze voor het kappersvak. Daarvan moest ze na 25 jaar afscheid nemen vanwege een versleten schouder. „Ik werkte als zelfstandige en moest ineens op zoek naar andere inkomsten. Als kapster had ik me al gespecialiseerd in kinderen en doordat ik meer tijd had toen ik moest stoppen met werken, ben ik op de school van mijn kinderen gaan helpen. De directeur daar zei een keer: Is de pabo niks voor jou? Dan kun je hier komen werken.”

8000 euro uit eigen zak

Ze moest wel de opleiding volledig zelf betalen; bijna 8000 euro. Omdat haar inkomen was weggevallen, ging ze op zoek naar financieringsmogelijkheden en stuitte op het Levenlanglerenkrediet. „De meeste studenten op de deeltijd-pabo zijn van mijn leeftijd en als je geen werkgever hebt die je studie betaalt, is het krediet een goede optie. Je hoeft pas na je studie terug te betalen en je mag er vijftien jaar over doen. Als ik over een jaar klaar ben, kan ik meteen beginnen met aflossen, omdat ik vrijwel zeker een vaste baan krijg.”

Ook Monique van Dijk (46) doet een beroep op het Levenlanglerenkrediet. Dankzij de lening kon ze in 2019 toch beginnen met de hbo-studie vaktherapie muziek, waarvoor ze het volle pond moest betalen van 7800 euro per jaar. Omdat Monique eerder al een hbo-opleiding personeel en arbeid heeft gedaan, moet ze het hogere instellingstarief betalen. Ook kan ze niet profiteren van de korting voor studenten die voor het eerst een zorgopleiding gaan doen. Die betalen het eerste jaar het wettelijk collegegeld en dat is een stuk lager. Haar huidige opleiding wordt echter waarschijnlijk pas in 2023 aangemerkt als zorgopleiding, en daar wilde Monique niet op wachten.

Als ik over een jaar klaar ben, kan ik meteen beginnen met aflossen, omdat ik vrijwel zeker een vaste baan krijg
Diane Engelsman (44), Pabo-student

‘Het kan zomaar voorbij zijn’

„In 2011 raakte ik mijn baan kwijt, en na het overlijden van mijn man kwam ik niet zo makkelijk weer aan werk. Ik heb een tijdje als zelfstandig re-integratieadviseur gewerkt, maar toen in 2017 ook mijn tweede echtgenoot overleed, dacht ik: nu moet ik alleen nog dingen doen waar ik blij van word, want het kan zomaar voorbij zijn. Ik had altijd al een passie voor muziek en wil graag met mensen werken. In deze opleiding kwam alles samen.” De hoge kosten kon Monique niet opbrengen, dus al gauw kwam lenen in beeld.

„Als ik straks klaar ben, heb ik een studieschuld van tussen de 30.000 en 32.000 euro. Dat is veel geld ja, maar ik redeneer zo: mijn huis heeft overwaarde en ik hoop over vier jaar - als ik klaar ben met de studie - voldoende te gaan verdienen. Als ik mijn nieuwe beroep straks nog vijftien tot twintig jaar kan uitoefenen, is dit een gunstige regeling en heb ik genoeg tijd om af te lossen. Ik heb geleerd dat je kansen moet pakken als ze zich voordoen. En als de nood echt aan de man komt, dan kan ik altijd mijn huis nog verkopen.”

Coronakorting
Er is wel goed nieuws. Vanwege corona geeft de overheid volgend studiejaar een korting op het collegegeld. Dit geldt wel alleen voor studies aan door de overheid bekostigde onderwijsinstellingen, dus niet voor particuliere opleidingen. Martijn Grimmius van DUO wijst erop dat niet alleen het collegegeld minder hoog wordt, maar ook het bedrag dat je kunt lenen via het Levenlanglerenkrediet. „Je kunt alleen het bedrag lenen dat je ook werkelijk verschuldigd bent aan collegegeld, met een maximum van 10.715 euro, dat blijft hetzelfde. Als het collegegeld wordt gehalveerd, kun je ook alleen het gehalveerde bedrag lenen.”
Kijk voor meer informatie op de informatiepagina van DUO.

Over het leenstelsel, dat voor studenten ook voor de eerste studie geldt, is veel te doen, vanwege de studieschuld waarmee veel mensen komen te zitten. Studenten kwamen ertegen in opstand door een Tikkie te sturen naar premier Mark Rutte:

Bekijk onze trending nieuwsvideo’s in onderstaande playlist: