Lonneke (36) koopt in één keer 200 bloembollen of haalt de Rituals leeg

Wat is hypomanie?
,,Ik heb een bipolaire stoornis. Dat betekent dat ik depressieve en hypomane periodes heb. De meeste mensen kennen het begrip ‘manie’ wel: iemand die heel blij en impulsief is. Er zijn personen die tijdens een manie overtuigd zijn dat ze drie auto’s moeten kopen en dat ook doen. Ik heb zelfs gehoord van iemand die twee huizen kocht. Hypomanie is de mildere versie daarvan.”

Waar kun jij je geld aan uitgeven?
,,Laatst kocht ik in een tuincentrum een champignonkweekpakket, maar ik heb ook wel eens tweehonderd ansichtkaarten gekocht. Schoonmaakspullen zijn favoriet. Ik koop de Rituals leeg aan verzorgingsproducten, maar schaf ook een lading flipover-vellen aan of tweehonderd bloembollen... Als ik in de winkel ben, denk ik echt dat ik het nodig heb. En niemand kan mij daar dan vanaf brengen. Het klinkt misschien niet serieus, maar als je van een Wajong-uitkering leeft, zijn dat onzinnige én pittige uitgaven.”

Hoe voelt zo’n shopping spree voor jou?
,,Ik blijf in de werkelijkheid, ik heb door dat ik die uitgaven doe. Ze zijn ook een signaal voor mij dat het slecht met me gaat. En toch doe ik het.”

Hoe vaak gebeurt het?
,,Op het moment gaat het heel goed. Dit jaar had ik drie bipolaire perioden. Ik ben een langeafstandsfietser en ik heb in een van die perioden een prachtige fiets met fietstassen gekocht, voor iemand met mijn inkomen veel te duur. Met als gevolg dat ik niet op vakantie kan. Ik had flink gespaard voor een fietstocht van een maand door Engeland: Langs de Oostkust vanuit Schotland naar het Zuiden. Als ik terugkijk denk ik: goed dat ik extra geld had. Maar het is wel jammer.”

Hoe vang je dure uitgaven financieel op?
,,Ik heb geleerd zuinig te zijn. Dat is anders geweest. Ik kreeg mijn eerste depressie op mijn 17de en mijn eerste hypomane episode toen ik geneeskunde ging studeren. Hypomanie is ook leuk: je voelt je heerlijk. Ik ging er beter door studeren. Dat wordt ‘eufoor’ genoemd: het gevoel alsof je continu in de verliefdheidsstand staat: fijn maar onrustig. Je kunt niet stilzitten. Maar je put jezelf ook uit.

Geen student heeft het breed, ik leende veel om rond te komen. Toen ik vier episoden per maand kreeg, ben ik financieel ontspoord.”

Hoe erg werd het?
,,Ik stopte met studeren, kreeg een uitkering net boven bijstandsniveau. Door mijn financieel inzicht heb ik nooit grote schulden gemaakt, maar ik stond standaard 1000 euro rood. Gelukkig schaam ik mij niet om hulp te vragen. Dat heeft mij gered. Omdat ik geen student meer was, moest ik uit mijn studentenhuis, maar ik had geen geld voor een verhuizing. Ik vroeg daarvoor bij de gemeente bijzondere bijstand aan (een vergoeding voor noodzakelijke en bijzondere kosten die je zelf niet kunt betalen, red.) maar die zeiden: daar had u zelf voor moeten sparen. Eenmaal verhuisd, had ik -2 euro om die maand van te eten. Mijn schoenen vielen uit elkaar. Dat was mijn grootste dieptepunt.”

Hoe ben je daar uit gekomen?
,,Ik heb hulp gevraagd aan het Sociale Wijkteam van de gemeente. Via hen kwam ik bij de voedselbank terecht. Vanuit de GGZ kreeg ik maatschappelijk werk, ik slik medicatie en heb een psycholoog. En de wethouder die over het armoedebeleid ging, is toevallig een goede kennis van mij. Zij wees me op alle potjes waar ik recht op bleek te hebben, dat heeft enorm geholpen.

Ik maakte een Excel-sheet van mijn uitgaven, gebaseerd op die van het jaar ervoor, en keek: wat was impuls, wat was noodzakelijk. Twee jaar lang bracht ik iedere week in kaart waar mijn geld heen ging. Dat zorgde voor inzicht en overzicht.

Mijn tan-codes van de bank gaf ik aan iemand anders, zodat ik geen aankopen meer kon doen. Sindsdien heb ik twee rekeningen: een voor vaste lasten en een voor pinnen. Ik laat mijn boodschappen bezorgen, zodat ik winkels kan vermijden. Daarmee kan ik de helft van wat ik aan boodschappen zou kunnen doen, besparen.”

Hoe ziet de toekomst er voor je uit?
,,Ik ben volledig afgekeurd en doe 20 uur per week vrijwilligerswerk voor een belangenorganisatie voor GGZ, maatschappelijke opvang en verslavingszorg. Ik zou graag betaald in een organisatie willen werken; voor mijn eigen geld zorgen. Ik kon dat niet, nu denk ik dat ik het wel kan. En inmiddels heb ik een soort basisvertrouwen gekregen in mijn financiën. Maar ik blijf geld apart leggen voor mijn hypomane perioden. Ik heb 500 euro op een spaarrekening staan voor als ik weer ga spenderen.”

Beleef je wel ergens plezier aan je uitgaven?
,,Zeker. Dan heb ik opeens een champignonkweekpakket in mijn schuur staan, nou, dan gebruik ik hem ook maar. Ik heb heel veel ellende gehad door deze ziekte. Het lag in de planning dat ik arts zou worden, dan had ik een ander leefbudget gehad. Ik kan wel balen dat ik zoveel onnodig uitgeef, maar ik probeer er dan ook maar van te genieten.”

Goed omgaan met geld wordt je soms moeilijk gemaakt, door alle kortingen en deals die je om te oren vliegen. Op Black Friday bijvoorbeeld. Maar zijn die aanbiedingen wel zo mooi als ze lijken?