,,Je druk maken over je oudedagvoorziening was altijd de ‘ver-van-mijn-bed-show’’’, vertelt Gitana Melchiot (34). In haar eenmansbedrijf coacht ze ambitieuze vrouwelijke ondernemers. ,,Denken aan je pensioen vond ik iets voor oudere mensen. Mijn moeder had het bijvoorbeeld al jaren over geld voor later. Maar nu ze in de buurt komt van haar pensioen, blijft ze toch langer doorwerken om wat meer geld over te houden.” Dat was voor Gitana de trigger om na te denken over haar eigen oude dag. ,,Ik wil het liefst op m’n 55ste stoppen met werken en tijd hebben voor leuke dingen. Idealiter wil ik dan maandelijks tegen de 2000 euro netto tot m’n beschikking hebben.’’

Ze gaat binnenkort uitzoeken wat zo’n pensioen haar precies zou kosten. Maar ze vindt het toch ook een ongemakkelijke gedachte om geld weg te zetten waar ze in noodgevallen niet meer bij kan. ,,Stel je voor dat er iets gebeurt met mijn bedrijf.’’

,,Ik zou op dit moment maandelijks 200 euro kunnen sparen, zonder dat ik dat echt voel. Maar ik twijfel over een hoger bedrag want dat zou gevolgen hebben voor mijn manier van leven. Ik weet niet of ik dat wil. Uiteindelijk leef ik nu en wil ik nu ook leuke dingen doen. Het zou jammer zijn als ik eerder doodga, zonder dat gespaarde geld te gebruiken.’’

Het Verbond van Verzekeraars ziet een groeiend maatschappelijk probleem, omdat relatief steeds meer zzp’ers weinig of geen pensioen opbouwen. Vanaf hun 67ste of later zijn ze daarmee aangewezen op enkel AOW, en dat is geen vetpot. Het Verbond nam het voortouw om samen met onder andere de politiek, pensioeninstellingen en accountants aandacht te vragen voor de problematiek. Conclusie: er is behoefte aan meer en betere informatie bij KvK-inschrijvingen en aan goed advies bij de jaarlijkse belastingaangifte.

,,Het geval van Gitana staat model voor een grote groep zelfstandigen’’, zegt Paul Koopman van het Verbond van Verzekeraars. ,,Zzp’ers bouwen vaak veel te weinig pensioen op. Dat heeft verschillende oorzaken: er is grote onbekendheid met hoe je je financiën voor later kunt inrichten. Zo weten niet alle zzp’ers dat pensioensparen fiscaal aantrekkelijk is. Daarnaast is er wel een groot aanbod van prima pensioenproducten, maar ontbreekt het aan regelingen waar je ook vóór je pensioendatum, onder bepaalde omstandigheden, een beroep op kunt doen. Want één ding vinden veel zzp’ers belangrijk: ze willen in tijden van nood bij hun geld kunnen.’’

De hoogte van het uiteindelijke pensioen hangt af van drie dingen: de inleg, het behaalde rendement en de rentestand op de pensioendatum. Koopman denkt dat Gitana haar wensen zal moeten bijstellen. ,,Zelfs met een behoorlijk rendement van gemiddeld netto 4 procent per jaar, kan zij met een maandelijkse inleg van 200 euro onmogelijk een goed pensioen opbouwen dat al vanaf haar 55ste levenslang uitkeert.’’

Volgens Koopman is met een inleg van 200 euro per maand de bodem van de pensioenpot al in zicht, ruim voordat Gitana recht heeft op AOW. ,,Ze kan tot haar 55ste zo’n 80.000 euro aan pensioen sparen. Als ze daar vervolgens 2000 euro per maand uithaalt, is het geld op voor haar zestigste.’’

Ook ZZP Nederland maakt zich grote zorgen over de groeiende groep zelfstandigen die niets of te weinig regelt voor later. Frank Alfrink van de brancheorganisatie voor zzp’ers zegt dat de werkelijke aantallen moeilijk in kaart zijn te brengen, omdat niemand die registreert. ,,Maar we denken dat het om een grote groep mensen gaat. Pensioenopbouw of geld reserveren voor later is voor weinig zzp’ers een sexy onderwerp om te bespreken, zeker niet bij jonge zelfstandigen. Veel van hen leven erg in het nú. Ja, en als je dan eenmaal in de 50 bent en je hebt nooit iets gedaan, dan wordt het wel laat.’’

ZZP Nederland roept zelfstandigen op om vroeg na te denken over de hoeveelheid geld waar ze later over willen beschikken, en daarnaar te handelen. ,,Als je vroeg start met geld wegzetten, gaat het om kleinere maandbedragen dan wanneer je laat begint. Al je geld zomaar op een spaarrekening zetten is zonde. Dit ‘ongeoormerkte’ vermogen wordt veel zwaarder belast dan wanneer je het in een pensioenplan stopt. Heb je veel geld op een spaarrekening, dan moet je zelfs negatieve rente betalen.’’

Sommige zzp’ers zien hun bedrijf als hun pensioenvoorziening. Alfrink: ,,Dat kan relevant zijn, maar het blijft een gok. Het succes van een kleine onderneming bestaat vaak juist uit de kwaliteiten van de ondernemer zelf. In die gevallen zit er weinig verkoopwaarde in het bedrijf. Bovendien kun je te maken krijgen met ziekte of arbeidsongeschiktheid. In dat laatste geval zijn er trouwens pensioenproducten die wél uitbetalen.’’

Wat gebeurt er de komende jaren eigenlijk met de pensioenen? Dat zie je in deze video:

Bekijk hier al onze video’s over de economie: