Als je je baby verliest: ‘Je rouwt om iemand die je nauwelijks hebt leren kennen’

Babysterfte vanaf 22 weken komt 7,9 keer voor per 1000 geboren kinderen. Dat blijkt uit cijfers van Perined, een stichting van samenwerkende beroepsorganisaties in de geboortezorg. Zo sterven iedere dag drie à vier baby’s in Nederland net voor of net na de geboorte.

Stichting Stille Levens biedt steun en informatie aan iedereen die met babysterfte te maken krijgt. Jeannette Rietberg is mede-oprichter en bestuursvoorzitter van de organisatie, maar is ook moeder van Carel die in 2000 net na de geboorte overleed aan de gevolgen van een te laat ontdekte Groep B Streptokokkeninfectie.

,,Toen het mij overkwam was ik naast verdrietig vooral erg boos. Ik had bijna alle babyboeken gelezen die er waren, maar nergens stond in dat het ook mis kan gaan.” Aan de andere kant ook wel begrijpelijk, zegt Rietberg. Waarom zou je het prille geluk van aanstaande ouders in de weg gaan zitten? ,,Die balans is erg lastig. Maar je zou wel kunnen vertellen waar ze op moeten letten. Ik dacht toen dat het iets was dat alleen in de vorige eeuw gebeurde. Nu weet ik wel anders.”

Volgens Rietberg is er meer openheid nodig in de geboortezorg over dit thema. ,,Men is nog te huiverig om vrouwen bang te maken. Ik zou graag zien dat ouders transparanter geïnformeerd worden.”

Rouwtherapeut Maria de Greef vindt ook dat er meer over babysterfte gepraat moet worden. In haar praktijk komt De Greef veel ouders tegen die moeite hebben met het delen van hun verdriet. ,,Dit is een verlies dat het meest wordt gebagatelliseerd. Ze krijgen van de buitenwereld vaak dingen te horen als: ‘Je bent nog jong, je kan nog makkelijk een ander kind krijgen’. Daarom delen ze hun verhaal zo weinig.”

In de eerste periode na het overlijden van James merkte Brandwagt dat mensen lastig om kunnen gaan met andermans emoties. ,,Het werd toen voor mij uitvergroot hoe slecht mensen kunnen luisteren en ruimte kunnen bieden aan andermans gevoel. Een groot deel van de mensen vulden de emoties voor mij in of konden er niet mee overweg, begonnen over een ander of vroegen er niet naar.”

Dat heeft volgens Brandwagt voor een groot deel ook te maken met het ontbreken van herinneringen aan het kind. ,,Als iemand overlijdt is er vaak leven geweest en zijn er herinneringen die nabestaanden kunnen delen. Als een baby overlijdt is dat niet het geval. Er is rouw over iemand die je nauwelijks hebt leren kennen, laat staan de omgeving.”

Rouwtherapeut De Greef voegt toe dat ouders van baby’s die voor of tijdens de bevalling overlijden tegelijkertijd kennismaken én afscheid moeten nemen van hun kindje. ,,De dagen tussen de kennismaking met je kindje en het moment van afscheid nemen zijn heel kostbaar, zegt De Greef. ,,Je deelt dit niet met Jan en alleman, zoals je misschien wel had gedaan in de kraamtijd van een zwangerschap met een goede afloop.”

Blijf vooral stilstaan bij die momenten, zegt De Greef, het helpt. Maar ook buitenstaanders spelen een belangrijke rol. ,,Verdriet is ontzettend moeilijk en ongemakkelijk, maar probeer je daar toch overheen te zetten. Doe gewoon iets liefs en noteer de datum. Kom er een jaar later, twee jaar later op terug en op alle momenten waarop er een grote gebeurtenis zou zijn geweest. Laat zien dat je er voor iemand wil zijn. Dat is wat mensen nodig hebben.”

Brandwagt vult aan: ,,Bied een luisterend oor en je aanwezigheid. Meer is vaak niet nodig. Noem vooral de naam van het kindje. Denk aan een kaartje of bloemetje met Moederdag en de geboorte- of sterftedag.”

Er zijn veel dingen die je absoluut niet moet zeggen, maar wees ook niet te bang om het verkeerde te zeggen, legt Rietberg uit. ,,Zeg gewoon dat je dat het lastig vindt en knuffel diegene. Het doodzwijgen gebeurt helaas nog veel te veel.”

Naast veel schrijven, heeft Brandwagt in de eerste periode na het overlijden van James ook haar moedermelk gekolfd en gedoneerd. Iets wat haar heeft geholpen in het rouwproces en waar ze lezingen over geeft. In haar eigen praktijk begeleidt ze inmiddels mensen die te maken krijgen met recente of langer geleden rouw, onder meer lichaamsgericht. En is ze als steungever aangesloten bij Stille Levens. ,,Ik vind het heel mooi dat ik vanuit kennis en ervaringsdeskundigheid andere mensen mag begeleiden in hun proces, dat geeft me veel voldoening.”

Dat heeft Rietberg ook met het werk dat ze voor Stille Levens doet en door de publicatie van een handboek over zwangerschap na babysterfte Altijd een kind te kort. Maar anderen helpen lukt vooral omdat het verdriet van Rietberg en haar man hanteerbaarder is geworden naar mate de jaren verstreken zijn. ,,Maar ergens kom je er nooit overheen. Vooral op kwetsbare momenten heb je er weer last van.”

Het overlijden van hun zoon heeft Rietberg in haar leven weten te verweven. ,,Dat is ook gelukt door veel aandacht te geven aan wat er wel is geweest. Voor alle ouders geldt dat hun kinderen altijd in gedachten nog meetellen en ook worden genoemd.” Samen met haar gezin staat Rietberg elk jaar nog stil bij de verjaardag van Carel. ,,Op die dag trekken we de champagne open. Dat is ook mijn advies: geef er betekenis aan, ga iets bijzonders doen.”