Dit doet kritiek op kinderen met hun ouders

Als ouder krijg je regelmatig feedback over je kind. Op school, bij de sportclub, van je partner of van de ouders van vriendjes of vriendinnetjes. Maar wat deze feedback doet met de ouders - en wat er gebeurt in het brein - was eigenlijk nog nooit onderzocht, vertelt neurowetenschapper Lisanne van Houtum, werkzaam bij Universiteit Leiden.

Terwijl dat wel relevant is: ,,Het kan ouders heel erg raken. Enerzijds omdat ze zichzelf herkennen in hun kind, anderzijds omdat ze meevoelen of zich inleven in de emoties van hun kind. Bovendien heeft het impact op hoe het gesprek verder verloopt en kan het contact tussen het kind en bijvoorbeeld de leraar hierdoor beïnvloed worden.”

Voor het onderzoek van promovenda Van Houtum kregen zestig ouders, die al deel uitmaakten van een breder onderzoek, in een MRI-scanner complimenten en kritiek te zien over hun kind in de leeftijd van 11 tot 17 jaar. Dit ging om positieve (‘intelligent’), neutrale (‘chaotisch’) of negatieve (‘onbetrouwbaar’) woorden.

In een eerder stadium hadden de ouders al aangegeven welke eigenschappen van toepassing waren op hun kind, waardoor de onderzoekers al wisten hoe ouders naar hun kind keken. Bij positieve uitspraken ging de stemming van de ouders omhoog. Kritiek had juist een negatieve uitwerking op het humeur van de ouders. ,,De gebieden die in de hersenen geactiveerd werden, zijn dezelfde die we ook in andere studies terugzien bij mensen wanneer zij zelf feedback krijgen.”

Betekent dit dat we kinderen zien als onderdeel van onszelf? Die theorie is er inderdaad, beaamt Van Houtum. ,,We hebben de mate van overlap tussen de ouder en kind - dus in hoeverre de ouder het kind als onderdeel van zichzelf ziet - niet gemeten. Wel weten we uit onderzoeken dat kinderen hoe ouder ze worden, meer een eigen identiteit ontwikkelen. Bij jongere kinderen is die overlap tussen ouders en kind sterker aanwezig. Het zou dus kunnen dat ouders die sterker reageren, zich ook persoonlijk geraakt voelen.”

En, vult Van Houtum aan, dat kan ook best onverwachts zijn. ,,Mensen zien zichzelf vaak positiever dan gemiddeld. Dat heet het ‘better-than-average-effect’. Ouders zien ook hun kinderen eerder positiever dan realistisch.”

Maar is het erg dat ouders ook persoonlijk reageren op kritiek op hun kinderen? Nee, niet per se, zegt Van Houtum. ,,Het lijkt over het algemeen een gunstiger effect te hebben als je als ouder positief naar je kind kijkt. Dat is toch degene waar je de rest van je leven mee te maken hebt. Maar het kan ook nadelige effecten hebben: ouders die hun kinderen extreem prijzen om de kritiek te compenseren, bijvoorbeeld, dat zou op langere termijn impact kunnen hebben op het zelfbeeld van een kind.”

Van Houtum denkt dat het voor ouders belangrijk is om zich bewust te zijn van de emoties en gevoelens die worden opgeroepen bij het krijgen van kritiek over je kind. ,,Als je je ervan bewust bent, kun je een stapje terug doen en bedenken wat je er als ouder mee kunt doen in plaats van meteen in de tegenaanval gaan.”

Volg al het nieuws over Gezin via ons ook via Twitter en Facebook.