'Handen en gebaren zijn belangrijk bij ontwikkeling kinderen’

Als we praten, gebruiken we vaak onze handen ter ondersteuning van wat we willen zeggen. Ook kinderen maken gebaren om duidelijk te maken wat ze willen zeggen en andersom. Onderzoeker Lisette de Jonge-Hoekstra ontdekte dat dat samenspel heel belangrijk is voor de cognitieve ontwikkeling van kinderen.

Marloe van der Schrier 14-07-21, 16:30 Laatste update: 14-07-21, 17:01

Als we in verwarring zijn, spreken we dat uit en laten we dat zien met onze handen. Als we een presentatie houden, maken we gebaren. De een meer dan de ander, maar je kunt spraak vaak niet los zien van handbewegingen. Hetzelfde geldt voor kinderen, aldus Lisette de Jonge-Hoekstra, die vorige week op het onderwerp promoveerde aan de Rijksuniversiteit Groningen. ,,Als je ruimte biedt voor het ontdekken met handen en gebaren, kan dat heel voordelig zijn voor de ontwikkeling.”

Een concreet voorbeeld: voor het onderzoek vroeg De Jonge-Hoekstra aan kinderen van 4 tot 6 jaar om een balansprobleem op te lossen. Een soort wipwap met gewichtjes op een bepaalde afstand van het midden en aan de kinderen de taak om te voorspellen en uit te leggen welke kant hij op zou kantelen. ,,Als kinderen het niet wisten, maakten ze onduidelijke zinnen of maakten ze die niet af. Datzelfde zag je in de handbewegingen”, vertelt De Jonge-Hoekstra. ,,Maar zodra ze het begonnen te snappen, lieten handbewegingen en spraak eenduidigheid zien. Zo gaven de kinderen, ook met hun handen, aan dat de wipwap natuurlijk naar links of rechts zou kantelen.”

Ontwikkeling van de fijne motoriek
De basis van de fijne motoriek wordt al vroeg gelegd: je baby grijpt naar alles wat los en vast zit. Eerst met zijn hele hand, wat later met duim en wijsvinger. Die motorische vaardigheden breiden zich steeds meer uit, tot de kleinste voorwerpen niet meer veilig zijn voor je kind. Ouders van Nu legt uit hoe dat precies werkt.

Ondersteunen

Volgens de onderzoeker is het belangrijk dat daar ook in het onderwijs rekening mee wordt gehouden. ,,Ik denk dat het belangrijk is dat kinderen de ruimte krijgen om met hun handen dingen te ontdekken en gebaren te maken. In het onderwijs moet je niet alleen focussen op taal, lezen en rekenen, maar ook de mogelijkheid bieden om met je handen - of zelfs je hele lichaam - te leren”, zegt De Jonge-Hoekstra. ,,Niet ieder kind heeft dat evenveel nodig of zal het evenveel doen, maar er zijn kinderen die er baat bij hebben als ze met hun handen hun spraak kunnen ondersteunen en andersom.”

Laat kinderen dingen voelen en ontdekken, en zeg niet alleen ‘het heet zo, of het heet dit’
Lisette de Jonge

Als de spraak warrig of onduidelijk is, kan een leerkracht of ouder wél kijken naar de gebaren en zien waar het kind naar wijst of wat het uitbeeldt. Het begrip lijkt in gebaren voor te lopen op de spraak, aldus de onderzoeker, maar in het algemeen beïnvloedt het praten de handen meer dan andersom, bleek uit het onderzoek. ,,Al blijft het natuurlijk de vraag in hoeverre dat door ons is uitgelokt. Kinderen maken gebaren en geven antwoord, als wij ze vragen om te praten. Dat hangt heel erg met elkaar samen”, aldus De Jonge-Hoekstra.

Veel ouders maken uit zichzelf al handbewegingen en laten kinderen dingen zien. ,,Ga mee in die interactie. Laat kinderen dingen voelen en ontdekken, en zeg niet alleen ‘het heet zo, of het heet dit’”, zegt De Jonge-Hoekstra, die in de toekomst verder gaat met haar onderzoek naar de relatie tussen spraak en handbewegingen. ,,We hebben nu veel onderzoek gedaan door middel van experimenten, ik wil ook graag observeren hoe kinderen hun spraak en handen gebruiken in natuurlijke situaties als een klaslokaal.”

Volg al het nieuws over Gezin ook via Twitter en Facebook.

window.addEventListener('message', function(e) { var iframe = document.getElementById(e.data[2]); var eventName = e.data[0]; switch(eventName) { case 'setHeight': iframe.height = e.data[1]; break; } }, false);