Basisscholen moeten sinds 2014 zorgen dat voor alle leerlingen met een specifieke onderwijsbehoefte zo passend mogelijk onderwijs wordt gerealiseerd. Het liefst op een gewone school, waarbij het de bedoeling is dat lesgevers onderwijsondersteuning op maat krijgen. De praktijk is echter weerbarstiger.

Uit het onderzoek ‘Werken aan inclusiever basisonderwijs’ van het Nederlands Centrum voor Onderwijs en Jeugdzorg (NCOJ), waaraan 137 basisscholen hebben meegedaan, blijkt allereerst dat op ruim negen van de tien betrokken scholen leerlingen met een rugzakje het onderwijs (overwegend) samen met hun andere klasgenoten volgen. Deze kinderen krijgen soms wel onderwijs in een aparte klas of groep. Dit laatste is het geval bij twee derde van de basisscholen en gebeurt vooral bij hoogbegaafde leerlingen.

De onderzochte basisscholen nemen gemiddeld 11,4 leerlingen met speciale onderwijszorg of extra ondersteuningsbehoeften op die op speciale scholen hadden kunnen zitten. Dat is gemiddeld bijna één op de twintig leerlingen op school. De basisscholen hebben deze leerlingen dus niet doorverwezen, maar op school gehouden. Sterker nog, 59 procent wil in de komende vier jaar deze groep leerlingen uitbreiden.

Om die kinderen met een rugzakje goed op te kunnen vangen, werken veel basisscholen nu al zeer actief aan een betere beschikbaarheid van onderwijs- of klassenassistenten, plannen voor leerlingen met extra ondersteuningsbehoeften, de professionalisering van het onderwijsteam en de beschikbaarheid van speciale onderwijszorg.

Vooral de houding en vaardigheden (competenties) van de leerkracht blijken nog een knelpunt op scholen, in 15 procent van de gevallen zelfs een groot pijnpunt. De beschikbaarheid van goede leraren heeft op het leeuwendeel van de scholen daarom veel prioriteit. En de beschikbaarheid van jeugdhulp is voor 66 procent in enige of hoge mate een probleem. Twee vijfde van de basisscholen vindt zelfs dat deze kwestie veel voorrang moet krijgen om te zorgen dat alle kinderen mee kunnen doen op school.  

Wat hebben deze scholen nog nodig? Circa 64 procent van de scholen heeft vooral behoefte aan werkbezoeken aan scholen die al een eind op weg zijn. Ook een pakket met materialen of aanpakken die de praktijkontwikkeling in de klas en op school ondersteunen, is gewenst (59 procent); net als een overzicht van mogelijkheden om nog professionelere onderwijsmedewerkers te krijgen (57 procent).