ADD vaak pas op latere leeftijd ontdekt: ‘Deze kinderen ‘lijden’ in stilte’

Iemand met ADD is vaak rustig, afwezig en dromerig. Dat is dan ook de reden dat ADD vaak later wordt opgemerkt, denkt Margo Matse oprichter van ADD coaching en ADD coach voor volwassenen. ,,Op de basisschool gaat de aandacht van leraren naar leerlingen die druk zijn en storend gedrag vertonen, niet naar de rustige kinderen die vaak wegdromen, hun werk niet af krijgen en vaak instructies missen.

ADD is volgens wetenschappers een neurobiologische stoornis en bestaat uit een verzameling symptomen waarvan de oorzaak in 75 procent van de gevallen erfelijk bepaald is. Iemand met ADD is vaak dromerig, snel afgeleid en heeft concentratieproblemen. Andere veelvoorkomende symptomen zijn: rusteloosheid, vergeetachtigheid, stemmingsschommelingen en overgevoeligheid voor beeld en geluid. ADD wordt vaak pas ontdekt naarmate iemand ouder wordt en er steeds meer verantwoordelijkheden bijkomen in het leven.

,,Pas in 2005 verscheen de eerste wetenschappelijke informatie over ADD”, vertelt Karin Windt, voorzitter van de stichting ADD Nederland en oprichter van een informatieplatform over ADD. ,,Daarvoor was het type ‘druk en aanwezig jongetje’ een welbekend fenomeen, mede door boeken van bijvoorbeeld Dick Trom.” ADD valt volgens Windt minder snel op. ,,Het zijn dikwijls rustige en introverte mensen. Zij zijn zeker wel sociaal, maar functioneren beter in kleiner gezelschap.” 

Matse kreeg zelf tien jaar geleden, op haar veertigste, de diagnose ADD, nadat eerst haar dochter werd gediagnosticeerd. Zij denkt dat er meer aandacht naar ADHD’ers ging omdat dat ‘lastige’ kinderen zijn. ,,Daarom was er meer urgentie, maar je kunt je afvragen of dat wel zo is. Kinderen met ADHD zijn beter in staat zichzelf te uiten, vallen daardoor sneller op en krijgen automatisch meer aandacht. Je zou kunnen zeggen dat kinderen met ADD ‘lijden’ in stilte. Niemand heeft door dat zij ook aan het worstelen zijn, toch is dat wel zo: iemand met ADD loopt vaak op zijn tenen en heeft meer moeite om mee te komen.”

Volgens Matste is het regelmatig zo dat mensen zichzelf diagnosticeren. ,,Zij gaan zelf op zoek naar informatie. Als je merkt dat jij vaak harder moet werken en meer tijd kwijt bent dan je collega’s om hetzelfde resultaat te bereiken dan valt dat op.” ADD’ers hebben meer tijd nodig om informatie te verwerken, legt Windt uit: ,,Dat kost iemand met ADD simpelweg iets meer tijd dan de meeste andere mensen.” Windt, zelf ook ADD’er, weet nu dat ze informatie eerst even moet laten bezinken. ,,Maar deze zelfkennis had ik nog niet als kind en daarom werd ik op school gemakkelijk over het hoofd gezien.”

Bij de start van de zoektocht naar wat er met haar dochter aan de hand was vielen voor Matse de nodige puzzelstukjes op hun plek. Zij herkende zich in meer dan 80 procent van de kenmerken van ADD. ,,Alles viel op zijn plek. Alleen dan ben je er nog niet. Je staat vervolgens voor de keus of je wel of geen diagnose wil. Wel of geen label heeft volgens haar voor-en nadelen. Het medische traject, via de huisarts een doorverwijzing, de diagnose en eventueel medicatie en groepstherapie wordt grotendeels vergoed. Als je geen diagnose wilt maar wel coaching of een training wilt volgen dan moet je dit zelf bekostigen.” Matse merkt ook op dat het belangrijk is om met het label niet te gaan leven naar je diagnose. ,,Je bent een mens in ontwikkeling, zet jezelf niet vast in een hokje.”

Daarnaast is het voor de een makkelijker om te leven met ADD dan voor de ander. ,,Je bent tenslotte meer dan je ADD, ook je karakter en omgevingsfactoren spelen een belangrijke rol”, zegt Matse. ,,Groei je op in een beroerd gezin dan kan het nog lastiger zijn je te ontwikkelen naar je kunnen, terwijl je als je geboren wordt in een ‘goed’ gezin je daar wellicht meer ruimte krijgt en er wordt meegedacht over hoe jij zo goed mogelijk kunt functioneren, niet alleen thuis, maar ook op school.”

Windt denkt dat het belangrijk is om je kwetsbaarheden te durven tonen en bespreekbaar te maken. ,,Zo heb ik het zelf voor een groot deel weten op te lossen.” Windt nu 44, was 25 toen ze naar de GGZ ging met vragen, de officiële diagnose volgde een paar jaar later. ,,Het is belangrijk om eventuele schaamte te laten varen en jezelf open te stellen wanneer je even dreigt vast te lopen. Voordeel van volwassen zijn is dat je die momenten ziet aankomen, mits je eerlijk bent tegenover jezelf.” Daarnaast geeft Windt als tip mee om minder vaak toe te geven aan de normen van de samenleving om overbelasting te voorkomen: ,,Kijk in plaats daarvan naar wat voor jou het beste is.”

Het is belangrijk niet te snel het label van ADD op te plakken, waarschuwt Matse. ,,Het kan best zijn dat je jezelf herkent in veel van de symptomen die horen bij ADD, maar dat betekent niet dat de diagnose altijd van toepassing is. Iedereen heeft tenslotte weleens concentratieproblemen en last van uitstelgedrag. Er is pas sprake van een stoornis als je er gestoord van wordt.”