Adviescommissie: Maak hulp bij zelfdoding niet mogelijk

In het 243 pagina's tellende rapport 'Voltooid Leven' stelt de commissie dat in veel gevallen sprake is van een opeenstapeling van ouderdomsklachten. Als bij oudere mensen dan ook nog eens familieleden en vrienden bij bosjes sterven, komen zij vaak tot de slotsom dat het wel klaar is.

Probleem is dat een doodwens pas realiteit kan worden als een arts assisteert bij de levensbeëindiging en euthanasie toepast. En die vinden lang niet allemaal dat een voltooid leven staat voor een ondraaglijk en uitzichtloos leven. Een arts is niet verplicht een verzoek tot hulp bij euthanasie in te willigen.

Toch lijkt de groep mensen zonder medische problemen, met een voltooid leven en een actieve wens om te sterven, maar klein. De groep professoren die het rapport heeft opgesteld, beweert daarom dat de huidige 'Wet toetsing levensbeëindiging' genoeg ruimte biedt om 'het merendeel' van deze problemen te ondervangen.

De adviescommissie onder leiding van professor Paul Schnabel werd in juli 2014 ingesteld door de ministers van Volksgezondheid en Veiligheid en Justitie, op verzoek van de VVD-fractie. Maar al sinds de jaren '90 wordt in Nederland een maatschappelijk debat gevoerd over 'voltooid leven'.  

Het onderzoek kwam er na de zaak rond Albert Heringa. Hij had zijn 99-jarige moeder geholpen een einde aan haar leven te maken en werd daarvoor aangeklaagd. De rechter oordeelde aanvankelijk dat Heringa schuldig was aan hulp bij zelfdoding, maar legde geen straf op. In hoger beroep werd hij vorig jaar helemaal vrijgesproken.

Doodswens
Opmerkelijk is dat de commissie verruiming van de juridische mogelijkheden niet alleen onnodig vindt, maar zelfs 'niet wenselijk' noemt. Daarbij is bijvoorbeeld gekeken naar de onomkeerbaarheid van zelfdoding, de huidige reikwijdte van de wet en de proportionaliteit. De VVD, indiener van het verzoek, wil weten of er toch nog extra ruimte te creëren valt om een doodswens bij een voltooid leven beter te kunnen faciliteren.

,,Als mensen iedere dag hopen dat ze de volgende dag niet meer wakker worden omdat het klaar is, zou de euthanasie zich ook tot deze groep moeten uitstrekken," aldus het liberale Kamerlid Arno Rutte. ,,Als er haakjes in het rapport zitten waardoor het wél kan, dan moeten we die stap zetten."

VVD'er Rutte benadrukt dat misbruik van de wet dan echt moet worden uitgesloten. ,,Niemand mag zich onder druk gezet voelen om er een einde aan te maken. Maar helaas, alleen in de ideale wereld maakt iedereen compleet zijn eigen afweging."

Voorkomen
D66 is ronduit teleurgesteld in de conclusie van het rapport. ,,De wet biedt geen oplossing voor mensen die klaar zijn met leven'', vinden de liberalen. De PvdA wil dat er een oplossing komt ,,waarbij iedere Nederlander menswaardig kan sterven''.

De SGP noemt het advies juist een belangrijk signaal. ,,De individualisering van de samenleving eist een hoge tol: mensen slijten hun oude dag soms in grote eenzaamheid. We moeten voorkomen dat ouderen zich moeten verdedigen voor het feit dat zij nog leven'', verklaart leider Kees van der Staaij.

De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) is het ook niet eens met de commissie. Volgens de organisatie zijn er veel mensen die worstelen met 'voltooid leven', maar geen opeenstapeling van ouderdomsklachten hebben, en die dus niet in aanmerking komen voor euthanasie.

Stervenshulpverlener
De commissie geeft aan het einde nog de aanbeveling mee om geen 'stervenshulpverlener' in de wet te introduceren, als alternatief voor de arts. ,,In meerderheid hebben de Nederlandse artsen al gezegd en er ook blijk van gegeven euthanasie en hulp bij zelfdoding als deel van hun werk te beschouwen."